به گزارش آوای نشاط، افزایش ظرفیت تردد با مترو به دلیل ارتباط مستقیمی که با حل دو چالش اصلی پایتخت یعنی آلودگی هوا و ترافیک دارد، به‌عنوان دغدغه اصلی مدیریت شهری در دوره کنونی در برنامه هر سه شهردار منتخب پارلمان شهری پایتخت مطرح شد. کمبود واگن در شبکه متروی تهران مهم‌ترین مساله امروز مدیریت حمل و نقل و ترافیک تهران است.
در مدیریت شهری به دلیل اختلافات نظری، دولت رغبت چندانی به پشتیبانی از مترو و پرداخت هزینه‌هایی که بابت استقرار در تهران به شهروندان تحمیل می‌کند، نداشت؛ هرچند در طول یک سال‌و‌نیم اخیر نیز با وجود همسویی سیاسی و فکری دولت و مدیریت شهری، همچنان از حمایت مالی دولت از حمل و نقل عمومی تهران خبری نیست.
پوشش حدود ۲۰۰ هزار سفر روزانه در پایتخت معطل تامین حداقلی واگن در مترو است. ورود واگن‌های جدید به خطوط مترو علاوه بر اینکه به کاهش سرفاصله حرکت قطارها می‌انجامد، از ازدحام مسافر در ایستگاه‌ها و قطارها نیز می‌کاهد و بر مطلوبیت سفر با این ناوگان پاک و سریع‌السیر می‌افزاید.
7 رام قطار معطل مانده در گمرک!
در حالی شارژ مالی مترو از از طریق پرداخت هزینه‌های ساخت و تجهیز خطوط تا ۵۰ درصد، تحت‌عنوان کمک توسط دولت نیز در یکی دو سال اخیر عملا متوقف شده و حتی خبری از پرداخت‌های قطره‌چکانی که در دوره سابق مدیریت شهری صورت می‌گرفت، نیست و دولت اهتمامی برای عمل به تعهد قانونی خود ندارد که با وجود اعلام برنده مناقصه ساخت ۶۳۰ واگن و ابلاغ دولت بانک مرکزی با اجرای آن مخالفت کرد.
در این میان انتظار برای کمک دولت به ترخیص تجهیزات 7 رام قطار که آخرین محموله آن در شهریورماه وارد بندرعباس شد نیز تا این لحظه بی پاسخ مانده و اطلاعات مستند از مدیریت شهری حاکی است، رایزنی برای به تعویق انداختن این پرداختی و ترخیص بخشی از محموله مذکور در حال انجام است. بخش عمده ظرفیت شرکت واگن‌سازی تهران به دلیل تاخیر در ترخیص این محموله معطل مانده و با توجه به شرایط مالی شهرداری، امکان سفارش کار تازه به این شرکت نیز وجود ندارد. مجموعه این موضوعات سبب شده تامین واگن به مهم‌ترین و حیاتی‌ترین مساله مترو در حال‌حاضر تبدیل شود.
از ابتدای شروع به کار متروی تهران تاکنون ۴۲ رام قطار با جریان مستقیم برق (DC) معادل ۲۹۴ واگن و ۱۱۹ قطار با جریان متناوب برق (AC) معادل ۸۳۳ واگن که جمعا ۱۶۱ قطار معادل ۱۱۱۱ واگن می‌شود، به خطوط متروی تهران تزریق شده است. از این تعداد حدود ۵۰ رام در خط یک، ۴۰ رام در خط دو، بیش از ۲۰ رام در خط سه، ۳۰ رام در خط چهار و ۶ رام در خط هفت در حال سرویس‌دهی است. در حال حاضر حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از ناوگان موجود به علت نیاز به تعمیرات اساسی (اورهال) خارج از سرویس است. بیشترین تزریق واگن به خطوط در یک تا دو سال قبل رخ داد که به‌طور میانگین سالانه ۱۰ تا ۱۲ رام قطار جدید وارد خطوط می‌شد. همچنین در صورت افتتاح کامل خطوط ۶، ۷ و ۸ مترو دست‌کم به ۱۰۰ رام قطار جدید (معادل ۷۰۰ واگن) نیاز فوری وجود دارد. به‌طور کلی در محاسبه تخمینی بسته به تعداد کل قطارها، برای هر کیلومتر خط بین ۵/ ۱ تا ۲ رام قطار پیش‌بینی می‌شود.
مترو تهران در آستانه بحران واگن
دبیر کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران گفت: در حال حاضر قطارهای فعال در خطوط داخل شهر تهران ۱۰۶ رام قطار مترو است و ۱۵ قطار خارج از سرویس در خطوط داخلی داریم.
محمدعلی کرونی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به آخرین وضعیت قطارهای مترو گفت: در حال حاضر سرجمع قطارهای فعال در خطوط مترو که به مسافران سرویس دهی می کنند ۱۰۶ رام قطار است و ۱۵ رام قطار نیز در خط ۵ مترو (صادقیه-کرج) فعال هستند که در مجموع ۱۲۱ رام قطار در کل خطوط متروی پایتخت خدمات رسانی می کنند.
وی با اشاره به قطارهایی که به دلیل کمبود قطعه و یا دلایل دیگر از سرویس دهی خارج شده اند، گفت: عمده مشکل این قطارها نبود قطعه است که به دلیل نبود اعتبارات نتوانسته اند آنها را به چرخه خدمات رسانی بازگردانند. ۱۵ رام قطار در خطوط داخل شهر تهران و در خط ۵ نیز ۲۵ واگن و ۱۱ لوکوموتیو خارج از سرویس داریم که به دلیل قطعات یدکی یا سانحه از سرویس خارج شده اند. همچنین تعدادی قطار نیز به صورت رزرو برای زمان های خاص و ویژه مورد استفاده قرار می گیرند.
قطار بی قطار
شهریور 96 شورای اقتصاد با درخواست وزارت کشور برای استفاده از تسهیلات مالی خارجی (فاینانس) جهت خرید 630 واگن مترو تهران موافقت کرد و اسفند 96 که هنوز محمد علی افشانی شهردار تهران نشده بود ، به عنوان معاون عمرانی وزیر کشور اعلام کرد: موضوع تولید 630 واگن قطار شهری تهران نهایی، مناقصه برگزار و برنده نیز مشخص شد.
افشانی با اعلام این خبر که کنسرسیوم شرکت CRC چین و واگن سازی تهران سازندگان نهایی ۶۳۰ دستگاه واگن متروی تهران شدند و شرکت نورینکوچین نیز تأمین‌کننده فایناس این قرار داد است، اظهارکرد: از زمان نهایی شدن فاینانس تا تولید واگن‌های مترو حدود ۲۰ ماه زمان می‌برد ضمن اینکه قرارداد ما در این پروژه پنج ساله است و در پایان این پنج سال آخرین واگن ساخته و تحویل داده خواهد شد.
کار با تاخیر و اما و اگرهای زیادی همراه شد و در نهایت در دی ماه سال 1397 با حضور پیروز حناچی سومین شهردار شورای پنجم و برخی مسئولان شهری، نمایندگان مجلس و مدیران شرکت چینی سازنده قرارداد نهایی شد.
شهروندان امیدوار شده بودند که قرار است از له شدن در مترو نجات پیدا کنند و با ورود واگن ها کمی راحت تر از قبل در مترو تردد کنند. اما خبر رسید که فاینانس خرید ۶۳۰ واگن برای متروی تهران از اولویت بانک مرکزی به دلیل مشکلات اقتصادی و تحریم ها خارج شده است.
محمدعلی کرونی دبیر کمیسیون عمران شورای شهر تهران در این باره به یکی از رسانه ها گفت: مناقصه خرید این 630 واگن در 28 شهریور سال 96 برگزار شد که پس از طی مراحل اداری در تاریخ 8 اسفند همان سال برنده مناقصه مشخص شد، اما در دی 97 قرارداد 630 واگن با برنده مناقصه که واگن سازی تهران و طرف چینی بود، بسته شد.
وی افزود: با توجه به اینکه قرارداد 630 واگن از طریق فاینانس تأمین اعتبار می‌شود، با وضعیت موجود به نظر می‌رسد قطاری از محل این قرارداد به شبکه مترو تهران اضافه نخواهد شد.
کرونی با اشاره به اینکه قرارداد 630 واگن از سوی شورای اقتصاد نیز مورد تأیید قرار گرفته اما در اولویت بانک مرکزی قرار ندارد، تصریح کرد: امکان تأمین خط اعتباری برای این واگن‌ها از طریق سازمان سرمایه گذاری و کمک‌های اقتصادی فنی ایران نیز فراهم نشد.
وی با اشاره به وضعیت ۱۰ رام قطاری که وعده داده شده بود از بهمن ماه، ماهی یک قطار به ناوگان مترو اضافه شود، خاطرنشان کرد: هنوز یک رام قطار نیز به متروی تهران تزریق نشده و ۱۵ درصد تجهیزات این قطارها همچنان در گمرک خاک می‌خورد.
کرونی در پاسخ به این پرسش که خطوط تازه بهره برداری شده از چه قطارهایی استفاده می‌کنند؟ اظهار داشت: قطارهای رزرو سایر خطوط که برای زمان ایجاد مشکل دپو شده‌اند، به این خطوط منتقل شده و می‌توان گفت در حال حاضر ما با وضعیت شبه بحرانی در بخش واگن روبرو هستیم.
وی خاطرنشان کرد: متأسفانه طی مدت سپری شده از دوره جدید مدیریت شهری معاونت حمل و نقل اقدامی درخصوصتأمین واگن‌های مترو انجام نداده است و علی رغم تاکید اعضای کمیسیون مبنی بر شروع تولید واگن توسط کنسرسیومی متشکل از شرکت‌های داخلی همچنان شاهد عدم جدیت در پیگیری این موضوع از سوی معاونت حمل و نقل و ترافیک هستیم حتی قطارهایی که از دوره قبل سفارش داده شده بود و همچنان ۱۵ درصد تجهیزات آنها در گمرک است نیز وارد شبکه نشده است این در حالیست که معاون حمل و نقل از بهمن ماه قول تحویل هرماه یک قطار را داده بودند تبعات این کاستی عملکرد در عدم اقبال شهروندان به مترو قابل مشاهده خواهد بود.
غفلت از ظرفیت داخلی ساخت واگن
معطل ماندن ترخیص تجهیزات واگن‌های جدید از گمرک سبب هرز رفتن ظرفیت شرکت واگن‌سازی تهران نیز شده است.
مجتبی گلشنی، مدیرعامل شرکت واگن سازی تهران گفت: 33 درصد قطعات واگن های مترو از طریق مهندسی معکوس و انتقال تکنولوژی در کشور بومی سازی شده است.
گلشنی با اعلام اینکه قیمت تمام شده هر واگن مترو در گذشته یک میلیون 260 هزار یورو بود که با بومی سازی آن هم اکنون قیمت تمام شده هر واگن به 930 هزار یورو رسیده است، اظهار داشت: کارخانه واگن سازی تهران یک هزار و 50 نیروی کار دارد که در صورت افزایش تقاضا می تواند در 2 شیفت کاری ظرفیت خود را به 720 واگن در سال افزایش دهد.
وی با بیان اینکه ظرفیت کارخانه واگن سازی تهران در حال حاضر سالانه 360 واگن است، افزود: با وجود کمبود تقاضا در سال گذشته 180 واگن تولید شد که این میزان برابر با نصف ظرفیت این شرکت است.
مدیرعامل شرکت واگن سازی تهران با بیان اینکه مترو تهران بزرگترین مشتری این شرکت تولیدی است، عنوان کرد: هم اکنون مترو تهران به 2 هزار واگن نیاز دارد ولی به دلیل کمبود منابع مالی در شهرداری تهران قراردادها به کندی منعقد می شود.
گلشنی ادامه داد: شرکت واگن سازی تهران علاوه بر مترو پایتخت، تامین کننده واگن های خط 2 مترو مشهد نیز است ضمن اینکه قرارداد تامین واگن های خط سه مترو مشهد، قم و کرمانشاه نیز از جمله برنامه های آتی این شرکت است.
وی با بیان اینکه بازارهای خارجی در انحصار کشور چین قرار دارد، اضافه کرد: کشور چین به دلیل تیراژ بالا و قیمت تمام شده پایین انحصار بازارهای خارجی را در اختیار دارد.
این در حالی است که شهرداری تهران می‌توانست با استفاده از ظرفیت کارخانه واگن‌سازی تهران که بخشی از سهام آن نیز متعلق به شرکت متروی تهران است و همچنین خطوط اعتباری خارجی که در اختیار دارد، مجموع نیازهای شبکه متروی تهران و حتی متروی سایر کلان‌شهرهای کشور را تامین کند.
سهم مترو از جابه‌جایی‌های درون‌شهری در حال حاضر حدود ۲ میلیون سفر روزانه است که ۱۰درصد از کل سفرهای روزانه پایتخت‌نشینان را پوشش می‌دهد. این در حالی است که در صورت تامین ناوگان کافی و رساندن سرفاصله تمام خطوط به حد استاندارد ۵/ ۲ تا ۳ دقیقه‌ای می‌توان ظرفیت مسافرپذیری همین خطوط در حال بهره‌برداری را به بیش از سه برابر افزایش داد. با این حال دغدغه‌مندی برای تامین واگن مترو در میان بسیاری از مدیران شهری همچنان کمرنگ است و این موضوع سبب خالی ماندن عمده ظرفیت یکی از بزرگترین شرکت‌های واگن‌سازی خاورمیانه در تهران شده است.
انتهای پیام/
