به گزارش آوای نشاط، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه با شبکه تلویزیونی العالم گفتگوی تفصیلی انجام داد.
مهمترین محورهای این گفتگو درباره آخرین تحولات در عرصه بین المللی و منطقه‌ای، برجام، نقش ایران در منطقه، مسئله فلسطین و «معامله قرن» است.
آنچه پیش رو دارید متن گفتگو با رئیس دستگاه دپیلماسی است:
همان طور که می دانیم منطقه در آستانه بحران بزرگی است هر چند که شواهد حکایت از آن دارد که حالت تهاجم و تشدید تنش و تهدید به جنگ نظامی رفته رفته رنگ می بازد و ایران البته در حالی که برای مقابله با هر گونه فشار اعم از اقتصادی یا نظامی آماده است اما تا این لحظه در جبهه دیپلماسی به منظور نشان دادن حسن نیت و آماده بودن برای تحقق امنیت و ثبات در منطقه ایستاده است. پیام های صلح آمیز ایران در این زمینه کاملاً روشن و واضح است. آخرین پیام صلح ایران را دکتر محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران شامل دعوت به گفتگو و توافق با کشورهای حاشیه خلیج فارس فرستاد. حال پس از اینکه ایران بار دیگر علاقه‌مندیش به صلح و دوستی با همسایگانش را مورد تأکید قرار داده است، روند اوضاع چگونه خواهد بود و اوضاع چگونه پیش خواهد رفت؟ و در میان موضع دفاعی و توأم با آرامش بخشی ایران و موضع تهاجمی و خصمانه آمریکا اوضاع به کجا خواهد رسید؟
ظریف: سلام عرض می کنم خدمت همه بینندگان شبکه العالم و امیدوارم ماه رمضان پر از برکت برای آنها و ماه وحدت و همسویی جهان اسلام در برابر مشکلاتی باشد که با آن مواجه است، مخصوصاً مشکل رژیم صهیونیستی و خطراتی که قدس شریف و فلسطین را تهدید می کند.
در سفر اخیر خود به هند، چین، عراق، ژاپن، آمریکا و برخی کشورهای دیگر حامل چه پیام‌هایی بوده اید؟
ظریف: آنچه که لازم است جهان نسبت به آن کاملاً آگاهی داشته باشد این واقعیت است که جمهوری اسلامی همواره خواهان صلح و تعهد به مقررات بین المللی است اما نمی‌تواند در قبال سیاست آمریکا که تحمیل جنگ است، بی تفاوت باشد. آقای ترامپ در مصاحبه هفته گذشته خود با شبکه معروف فاکس نیوز در آمریکا اعلام کرد که ما نمی‌خواهیم با ایران جنگ نظامی کنیم اما وارد جنگ اقتصادی شدهایم، معنای جنگ اقتصادی این است که دولت آمریکا مردم ایران را هدف گرفته است.
لازم است که این واقعیت را تمام شرکای ما بدانند و همین طور بدانند که راه حل بحران چیست؟ راه حل بحران این نیست که از این تشدید فضا توسط آمریکایی‌ها و ایجاد یک فضای جنگی خارج شویم، این را آمریکایی‌ها ساخته اندکه موضوع اصلی فراموش شود، موضوع اصلی این است که آمریکا قانون شکنی کرده، بر مردم ایران یک جنگ غیر قانونی را تحمیل کرده است و حتی سعی می‌کند از ورود غذا و دارو به ایران جلوگیری کند و این باید متوقف شد.
این پیامی بود که من در سفر به کشورهای خارج از منطقه و همین طور در سفر به منطقه داشتم. البته در سفر به منطقه تکرار پیامی را مطرح کردم در خصوص گفت‌وگو با منطقه و پیمان عدم تعرض، که از ابتدای وزارتم مطرح کرده بودم، این پیام جدید را هم علاوه بر آن پیام اصلی به دوستان و همسایگان مان در منطقه و به کشورهایی که متأسفانه فکر می‌کنند از طریق ایالات متحده می‌توانند به نوایی برسند، مطرح کردم.
به نظر می‌رسد این سفرها ادامه خواهد یافت و به کشورهای دیگری نیز سفر خواهید کرد؛ این سفرها شامل کدام کشورها خواهد بود؟
ظریف: تمرکز ما بر همسایگان است. اکثر کشورهای همسایه را بازدید کردم و تعدادی از کشورهای همسایه در حاشیه جنوبی خلیج فارس را معاون سیاسی وزارت خارجه بازدید کرده‌اند. چند کشور همسایه دیگر باقی مانده که در این حرکت اخیر بازدید نشده‌اند که آنها را انشا الله بعد از ماه مبارک رمضان یا بعد از تعطیلات عید سعید فطر بازید خواهیم کرد.
هدف گفت‌وگو با همسایگان طرح واقعیت‌ها است و اینکه ما چه دیدگاهی درباره تشنج آفرینی آمریکا داریم و اینکه چه راه حلی برای خروج از آن وجود دارد و همین طور چه راه حلی برای منطقه دارد، چون که منطقه ما گرفتار این سیاست جنگ‌طلبانه یک گروه محدودی از افراد در داخل آمریکا، در رژیم صهیونیستی و متأسفانه در برخی کشورهای منطقه است.
آغوش ما برای همه کشورهای حاشیه خلیج فارس باز است. متأسفانه دو، سه کشور در حاشیه خلیج فارس هستند که راه دیگری را انتخاب کرده اند، ما معتقدیم راهی که آنها انتخاب کرده اند راه مؤثری نیست، راه خطرناکی است و بیش از همه برای خودشان خطر دارد. ما برای این کشورها هیچ‌گاه بد نخواسته ایم و هنوز هم بد نمی‌خواهیم، معتقدیم که ما همسایه هستیم و به حکم جغرافیا همواره همسایه خواهیم بود لذا اگر آقای عراقچی به این کشورها سفر نکرده اند، انتخاب ما نبوده بلکه انتخاب آنها بوده که راه دیگری را انتخاب کنند.
در راستای همکاری و وحدت اسلامی که در ابتدای گفتگوهای خود به آنها اشاره کردید، در سفر خود به عراق ابتکار «پیمان منطقه‌ای عدم تجاوز» را مطرح کردید، متأسفانه زمانی که ایران چنین درخواستی را مطرح می‌کند، برخی می‌گویند که علت این درخواست‌ها فشارهایی است که ایران با آنها مواجه است. چگونه با این مسأله و با کشورهای منطقه برخورد می‌کنید؟
ظریف: به لطف خدا و به برکت سیاستهای داهیانه جمهوری اسلامی ایران، امروز ایران در نهایت قدرت خود در منطقه قرار دارد ما در شرایط سختی قرار نداریم و علت فشار آمریکا بر ایران هم نگرانی‌های آن از قدرت ایران در منطقه است. این قدرت را با تحمیل به مردم به دست نیاورده‌ایم این قدرت را با انتخاب درست به دست آورده‌ایم. انتخاب ما همواره در منطقه انتخاب مردم بوده، مردم را انتخاب کردیم و با تروریسم و افراطی‌گری مقابله کردیم و لذا ما قدرت داریم.
اما در مورد اینکه ما کی این پیشنهادها را مطرح کردیم؛ اولین مقاله‌ای بود که بعد از انتصاب به عنوان وزیر خارجه در روزنامه الشرق‌الاوسط به زبان عربی نوشتم و در آن مقاله پیشنهاد گفت‌وگو با کشورهای منطقه را کردم.
به محض پایان مذاکرات هسته‌ای در زمانی که کشورهای همسایه ما از نزدیکی آمریکا به ایران نگران بودند و رسماً در صحبت‌های خودشان شکایت می‌کردند از اینکه آمریکا ایران را انتخاب کرده و آنها را کنار گذاشته، ما از هرگونه مذاکره با آمریکا در مورد منطقه امتناع کردیم و گفتیم که باید مذاکره ما در مورد منطقه با کشورهای منطقه باشد و همان زمان ما اعلام کردیم که آماده گفت‌وگو با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس هستیم.
متأسفانه این عربستان بود که بعد از اینکه آقای دکتر روحانی به پیام امیر کویت پاسخ مثبت دادند، آقای محمد بن سلمان اعلام کرد که ما هیچ گفت‌وگویی با ایران نداریم و جنگ را به داخل خاک ایران می‌کشانیم. دوستان ما در برخی از این کشورها تاریخ را فراموش کرده اند و فکر می‌کنند که این پیشنهادها تازه مطرح شده، پیشنهاد پیمان عدم تعرض را من در همان مقالات به آن اشاره کردم و گفتم که مجمع گفت‌وگوهای منطقه خلیج فارس می‌تواند حتی به پیمان عدم تعرض هم منتهی شود.
خٌب دوستان ما به اینها دقت نکردند یا اینکه نخواستند دقت کنند چون امیدشان را جای دیگری گذاشته بودند. فکر می‌کردند که ایالات متحده نعوذ بالله خداست که آنها را می‌تواند از همه مشکلات رهایی ببخشد و به قول آمریکایی‌ها حاضر بودند تا آخرین سرباز ایالات متحده با ما بجنگند.
درباره میانجیگری‌ها و وساطت‌ها، گفته شده است که برخی هیأت‌ها به صورت محرمانه به تهران آمده‌اند حتی گفته شده است که برخی تماس‌های محرمانه شاید با کشورهای اروپایی صورت گرفته شده است؛ ممکن است ما را در جریان این وساطت‌ها و تماس‌های محرمانه و یا علنی قرار دهید.
ظریف: آنچه که ما در سیاست خارجی دنبال می‌کنیم سیاست شفافی است، اگر خاطرتان باشد زمانی هم که ما مذاکرات قبلی با آمریکا را شروع کردیم، مقام معظم رهبری در سخنرانی‌شان در عید همان سال اعلام کردند که ما حتی می‌توانیم گفتگو کنیم لذا ما کار سری نداریم، سیاست خارجی ما شفاف است، منطق ما هم روشن است، ما گفته‌ایم که نیازی به میانجی‌گری نداریم، آنچه که وجود دارد این است که آمریکا یک جنگ اقتصادی را علیه مردم ما شروع کرده است، حرف می‌شود زد، حرف‌هایی که توسط آمریکا زده می‌شود؛ یک روز حرف تند می‌زنند یک روز حرف مثبت‌تر می‌زنند اما عمل هست که برای ما ملاک است.
امروز آمریکا درگیر یک جنگ اقتصادی بسیار فعال علیه ایران است. آمریکا حتی به افراد مراجعه می‌کند و آنها را از داشتن یک روابط اقتصادی منطقی با ایران می‌ترساند.
این کاری که آمریکا می‌کند نه تنها خودش قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد را نیز نقض می‌کند بلکه دیگران را هم وادارمی کند که قطعنامه را نقض کنند مثل یک آدم قُلدر که سر چراغ قرمز چهار راه ایستاده باشد و به هر اتومبیلی که می‌خواهد رد شود بگوید تو اگر چراغ قرمز را توقف کنی من شیشه‌های ماشینت را می‌شکنم یا بگوید تو اگر از چراغ سبز بخواهی عبور کنی و بعد از آن نایستی من ماشین تو را از بین می‌برم؛ این سیاستی است که امروز آمریکا دنبال می‌کند، این سیاست باید متوقف شود؛ یعنی سیاست قُلدری، سیاست تحمیل، سیاست تروریسم اقتصادی برای مردم ایران. وقتی این سیاست متوقف شود آن وقت اجوا کاملاً تغییر خواهد کرد.
بنابراین هدف شما از سفرهای دوره‌ای به کشورهای مختلف، تشریح و توضیح سیاستهای آمریکاست؟
ظریف: یک توضیح دادنِ راجع به آن [سیاستهای آمریکا] است و دو توضیح دادن راجع به سیاست جمهوری اسلامی ایران است که ما به دنبال همراهی و همکاری در این منطقه از ابتدا بودیم و هنوز هم هستیم.
آیا نوعی نرمش و عقب نشینی در سیاستهای آمریکا مشاهده کرده‌اید؟
ظریف: در گفتار بله اما آنچه که برای ما ملاک تعیین سیاست ماست، عمل هست و گفتار نیست. بله مواقف (مواضع) اهمیت دارد و مهم است که با احترام با ایران صحبت کنند اما این احترام نیست که شما فشار اقتصادی وارد کنید و به جنگ اقتصادی وارد شوید. لازمه احترام موضع برابر است.
جنگ اقتصادی نشان دهنده سیاست تحمیل، زورگویی و قلدری است و این سیاست هیچ‌گاه بر ایران کار نمی‌کند. یک بار من گفتم هیچ‌گاه ایرانی را تهدید نکنید کماکان هم میگویم سیاست تهدید نباید علیه هیچ کشوری و مردمی به کار رود. ما به عنوان ایرانیمی‌گوئیم این سیاست علیه ما جواب نمی‌دهد.
ترامپ پیوسته ادعا می‌کند که آماده مذاکره با ایرانی‌هاست و از مذاکره استقبال می‌کند و از مردم ایران حمایت می‌کند و دلسوز ملت ایران است، اما از سوی دیگر دم از حمله شدید و جنگ ویرانگر علیه ایران می‌زند و تجهیزات نظامی خود را در منطقه تقویت کرده است؛ این تهدید به حمله نظامی و دَم از مذاکره زدن را چگونه تفسیر می‌کنید؟
ظریف: از دو وجه می‌شود به این نگاه کرد؛ یک وجه این است که در سیاستی که ایالت متحده و تندروهای آنها دنبال کرده اند نمایش گفتگو و نمایش آمادگی برای مذاکره وجود دارد حتی آقای بولتون هم در مقاله‌ای که در سال ۲۰۱۷ نوشته این پیشنهاد را کرده که بعد از خروج از توافق هسته‌ای بیایید و اعلام گفتگو کنید، این یک مشکل است. مشکل دوم نامشخص بودن سیاست خارجی دولت کنونی آمریکا است که در هیچ زمانی دنیا نتوانسته دقیق متوجه شود که دنبال چه اهدافی است.
همانطور که شما هم گفتید اینکه ایشان علاقه به مردم ایران دارد با تحت فشار گذاشتن مردم ایران، با تلاش برای جلوگیری از فروش غذا و دارو و قطعات یدکی هواپیما -من این سه مورد را گفتم به خاطر اینکه دیوان بین المللی دادگستری به دولت آمریکا دستور داده که در این سه مورد حتی تعاملات بانکی را هم اجازه دهد انجام شود به عنوان دستور موقتی که دیوان صادر کرده- لذا دولتی که حتی در این زمینه‌ها اجازه تعاملات بانکی را نمی‌دهد و آنها را مورد تحریم قرار می‌دهد نمی‌تواند ادعا کند که نسبت به مردم ایران حس عاطفی دارد.
و این امر پرده از سیاستهای خصمانه و کینه‌توزانه آمریکا در قبال مردم ایران بر می‌دارد. در مورد دمدمی مزاج بودن ترامپ و سیاست خارجی نامتعادل و نامشخص آمریکا؛ آیا این موضوع بر سیاست تعامل و همکاری تأثیر می‌گذارد؟
ظریف: برای ما آنچه که مهم است توقف زبان تهدید و عمل تهدید علیه ایران است چه تهدید اقتصادی و چه تهدید نظامی. اولاً جمهوری اسلامی به لطف خدا آن‌قدر قدرتمند است که با هرگونه تهدیدی مقابله می‌کند. خطر تهدید علیه ایران بیشتر متوجه کشورهایی است که آمریکا را تشویق می‌کنند که این تهدید را انجام دهد و به نفع آنهاست که این سیاست شأن را متوقف کنند اما ما دنبال درگیری نیستیم، این آمریکاست که میز مذاکره را ترک کرد آمریکاست که از برجام خارج شد آمریکاست که سیاست تهدید و فشار را شروع کرد و این آمریکاست که باید این سیاست را تغییر دهد.
شما در گفتگو با شبکه فاکس نیوز آمریکا خطاب به ترامپ گفتید اگر می‌خواهی مذاکره کنی، پامپئو و بولتون را رها کن… در این راستا گفتید که شاید ترامپ خواهان جنگ نیست و تمایلی به جنگ ندارد و نمی‌خواهد در باتلاق جدیدی در منطقه گرفتار شود اما شاید پامپئو و بولتون اوضاع را به سمت جنگ می‌کشانند و به بولتون و بن زائد و بن سلمان و بنیامین نتانیاهو اشاره کردید؛ آیا اینها هنوز هم می‌خواهند اوضاع را به سمت جنگ بکشانند؟ بولتون که هنوز ادعا می‌کند که ایران در انفجارهای فجیره دست دارد.
ظریف: همانطور که من در ماه آوریل در آمریکا هم گفتم البته فقط در شبکه فاکس این مطلب را نگفتم بلکه در سایر مصاحبه‌هایم نیز چه آن زمان و چه قبلاً به آن اشاره کرده‌ام، گروهی هستند که منافع غیرآمریکایی را دنبال می‌کنند یعنی به دنبال منافعی هستند که منافع مردم آمریکا نیست، در پی منافعی هستند که همواره برای مردم آمریکا هزینه آفرین بوده است.
این موضوع را باید مردم آمریکا کاملاً درک کنند که امروز سیاست آمریکا گرفتارِ نتانیاهو شده است. این سیاستی که آمریکا با آن به منطقه ما آمده و قدس را در حالی که به او تعلقی ندارد به نتانیاهو بخشیده، جولان را که به آمریکا تعلق نداشته اما آن را به نتانیاهو عطا کرده و متأسفانه برخی حکام منطقه نیز از این سیاست آمریکا حمایت می‌کنند.
این یعنی همه چیز در جهت منافع اسرائیل است و به ضد منافع مردم منطقه و حتی منافع مردم آمریکا. این امر را باید برای آمریکایی‌ها کاملاً مشخص نمائیم و اقداماتی که در قدس و جولان کردند را تبیین کنیم. ما در آستانه روز قدس هستیم باید همه ما نشان دهیم که قدس متعلق به فلسطینیان است و در اختیار آمریکا نیست که بخواهد آن را به کسی ببخشد. کسی هم در منطقه نمی‌تواند با خرید زمین و ساختن هتل، قدس را از فلسطینیان بگیرد. حکام منطقه هوشیار باشند که به دنبال سیاستی نروند که در برابر مردم فلسطین قرار بگیرند که باید گفت متأسفانه با سیاستهای نادرست، خود را در برابر مردم فلسطین قرار داده‌اند چرا که فکر می‌کنند از مسیر نتانیاهو می‌توانند به دل ترامپ راه پیدا کنند؛ گمان می‌کنند از مسیر نتانیاهو می‌توانند سیاستهای نادرست خود را در منطقه جبران کنند.
این سیاست، غلط است. به چه علت سراغ کسانی می روید که پشیزی ارزش برای شما قائل نیستند؟ از شما فقط به عنوان یک وسیله استفاده می‌کنند.
ما با یکدیگر همسایه هستیم، دارای یک مذهب، یک تاریخ و یک فرهنگ هستیم و بر این اساس خیلی بهتر می‌توانیم با یکدیگر همکاری کنیم تا اینکه دنباله را آنها باشیم. آنها دنبال جنگ هستند. افرادی که نام بردم به دنبال جنگ هستند. این جنگ به ضرر منطقه است و بیش از همه به زیان افرادی است که دنبال جنگ هستند.
چه عاملی ممکن است این ۴ نفر را از این ماجراجویی در منطقه بازدارد؟
ظریف: چند موضوع وجود دارد. یکی اینکه بنده احساس می‌کنم و تحلیل ام این است که آقای ترامپ و بویژه سیستم تصمیم‌گیری دولت آمریکا که به معدود افرادی که در داخل دستگاه حاکمه این کشور هستند نیز محدود نمی‌شود با جنگ مخالفند و آن را برای آینده خود خطرناک می‌دانند. از سوی دیگر، امکانات و توانمندی‌های جمهوری اسلامی هم مشخص است. واقعیت این است که آنچه که باعث می‌شود سیاستهای تحمیلی و سلطه گرانه به نتیجه نرسد، مقاومت مردم است. مقاومت در لبنان مانع اجرای سیاستهای اسرائیل شد. مقاومت در سوریه و یمن نیز همین گونه است و مقاومت مردم ایران هم همان نتیجه را خواهد داشت.
چه وقت با ترامپ تماس خواهید گرفت، یا آنکه ممکن است جواب تلفن ترامپ را بدهید؟ زیرا شما پیش از این در توئیتر خطاب به ترامپ گفتید که زمانی که طبق شرط‌های ما برای مذاکره آمادگی داشته باشی با ما تماس خواهی گرفت. چه زمان به ترامپ پاسخ خواهید داد و تحت چه شرایطی و با چه شرط‌هایی؟
ظریف: تصمیم‌گیری در این زمینه باید در مراجع عالی کشور انجام شود. معتقدیم که پیش‌نیاز این موضوع آن است که گفتگو باید معنا و مفهوم داشته باشد. گفتگو زمانی معنی پیدا می‌کند که طرف مقابل به تعهدات خودش پایبند باشد و گرنه ما ماه‌ها با آمریکا گفتگو کردیم. از نظر ما این دولت آمریکا با دولت قبلی و دولت بعدی هیچ فرقی نمی‌کند. برخی فکر می‌کنند که ما با آقای ترامپ مشکل داریم. این‌گونه نیست. همان‌گونه که گفتم ما با دولت آمریکا مذاکره کردیم اما آنها تعهداتشان را اجرایی نکردند.
در دوران آقای اوباما، دولت آمریکا همه تعهداتش را عملی نکرد، عهدشکنی کردند. در زمان آقای ترامپ هم به صراحت از برجام خارج شدند و پیمان شکنی کردند. این نشان می‌دهد که ما دولتی را در مقابل خودمان نداریم که بتوانیم با او گفتگو کنیم؛ چون گفتگو برای گفتگو که معنی ندارد.
ما گفتگو می‌کنیم که به یک توافقی برسیم. توافق هم برای توافق نیست؛ توافق برای اجرای توافق است. الان ما یک توافق ۱۵۰ صفحه‌ای داریم. آمریکایی‌ها در هیچ زمانی از برجام توافقی بهتر در موضوع هسته‌ای به دست نخواهند آورد.
آیا ممکن است با مذاکرات جدیدی روبرو شویم اگر آمریکا به تعهدات خود پایبند نباشد؟
ظریف: هدف از گفتگو و مذاکره جدید چیست؟ هدف رسیدن به توافق است. آیا توافق نباید اجرا شود؟ اگر قرار است توافق اجرا شود که الان آن توافق وجود دارد. ابتدا آن توافق را اجرا کنند تا نشان دهند که به توافق حاصله تعهد دارند. در فارسی ضرب المثلی داریم که می‌گوید اول برادری‌ات را ثابت و سپس درخواست ارث کن.
آنها اول بیایند و نشان دهند که طرف توافق هستند. توافقی که به آن دست یافته‌ایم نه توافق دو صفحه‌ای بلکه توافقی ۱۵۰ صفحه‌ای است. این توافق ما فقط با دولت آمریکا نبود بلکه توافق با شش کشور و اتحادیه اروپا بود.
کشورهای اروپایی دائماً بر پایبندی خود به توافق هسته‌ای تأکید می‌کنند و می‌گویند که نمی‌خواهند از این توافق خارج شوند. و تأیید می‌کنند که ایران هم به این توافق پایبند بوده است؛ چرا سعی نمی‌کنند آمریکا را تحت فشار قرار دهند؟
ظریف: همه می‌توانند طرفدار توافق هسته‌ای باشند. البته آمریکا را کنار می‌گذاریم چرا که حتی طرفداری زبانی هم از این توافق نمی‌کند. دولت‌های اروپایی می‌توانند به زبان حامی توافق باشند ما هم می‌توانیم با زبان از توافق حمایت کنیم. آنچه که ایران انجام داده این است که در عمل توافق را اجرا کرده است.
من از دولت‌های اروپایی سوال می‌کنم چند شرکت اروپایی در حال حاضر در ایران فعالیت می‌کنند؟ چند دولت اروپایی الان دارند به ایران اعتبار بانکی می‌دهند؟ چند بانک اروپایی در حال کار با ایران هستند؟ لذا اروپایی‌ها بجای آنکه زبانی بگویند از توافق حمایت می‌کنند، توافق را اجرا کنند و حمایتشان را در عمل نشان دهند.
ما هم می‌توانیم همه ابعاد توافق را نقض کرده اما بگوییم از توافق حمایت می‌کنیم. اروپا الان دارد همین کار را انجام می‌دهد. اروپا به هیچیک از مفاد توافق در عمل پایبند نبوده، در ظاهر پایبند بوده اما عملاً خیر. آنچه که باید اروپا انجام دهد این است که توافق را اجرا کند. ما با آمریکا توافق امضا نکرده‌ایم بلکه با یک مجموعه به این توافق دست یافته‌ایم.
این مجموعه، توافق را به شورای امنیت سازمان ملل متحد تقدیم کرد و شورای امنیت هم یک قطعنامه در این خصوص تصویب کرد. این قطعنامه دو هدف را اعلام کرده است: تضمین صلح آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران، و تضمین عادی سازی روابط اقتصادی ایران با جهان.
۱۴ گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی ثابت می‌کند که برنامه هسته‌ای ایران صلح آمیز بوده است. الان باید اروپا نشان دهد کدام بانک در حال تعامل با ایران است؟ کدام شرکت کشتیرانی در حال تعامل با ایران است؟ کدام پالایشگاه اروپایی در حال خرید نفت ایران است؟ اینکه آنها مرتب تکرار کنند که از توافق هسته‌ای حمایت می‌کنند، هیچ ارزشی ندارد وقتی که مردم ایران تحت شدیدترین فشارهای ظالمانه از سوی آمریکا هستند.
وقتی که آمریکا به طور یک جانبه از توافق هسته‌ای خارج شده است. و کشورهای اروپایی هم فقط حرف می‌زنند. و در عمل کاری نمی‌کنند. چرا ایران به این توافق پایبند مانده است؟
ظریف: ایران دولت متعهدی دارد که به تعهدات خود پایبند بوده است. ما بر اساس قاعده قرآنی"أَوْفُوا بِالْعُقُود" همیشه تعهداتمان را اجرا کرده‌ایم و عهدشکن نبوده‌ایم. ما بر اساس برجام می‌توانیم برخی اقدامات را در قبال نقض طرف مقابل انجام ندهیم. این ما نیستیم که توافق را نقض می‌کنیم. برجام این امکان را به عنوان ضمانت اجرا به هریک از طرفین داده است.
ایران همیشه توافق را اجرا کرده بنابراین طرف مقابل نمی‌تواند ادعا کند که ایران توافق را نقض کرده است. آنها این توافق را نقض کردند و ما این حق را داریم که از حقوق خود در داخل برجام استفاده کنیم و داریم همین کار را انجام می‌دهیم. ایران نیازی به خروج از برجام ندارد. برجام این حق را برای ما قائل شده و به همین دلیل است که معتقدیم برجام بسیار دقیق مذاکره و نوشته شده است. ما یک سال به اروپا فرصت دادیم اما اروپا نتوانست از این فرصت بهره ببرد.
آیا پشیمان نیستید از امضای این توافقنامه؟، آیا پیش بینی نکرده بودید که آمریکایی‌ها به توافق‌های خود پایبند نمی‌مانند؟
ظریف: ما با آمریکا توافق نکردیم بلکه با مجموعه‌ای از کشورها به توافق رسیدیم. اگر ما به طرف آمریکایی اطمینان داشتیم، یک توافق دو صفحه‌ای کافی بود. حتی همین دو جمله‌ای که در قطعنامه شورای امنیت موجود است (ایران تعهد بدهد دنبال سلاح هسته‌ای نباشد و طرف مقابل هم حفظ روابط اقتصادی ایران با جهان را تضمین کند)، کافی بود.
چرا ما ۱۵۰ صفحه مطلب نوشتیم به علت اینکه اطمینان و اعتماد نداشتیم. چرا ماده ۳۶ را در برجام گنجاندیم که اگر طرف مقابل تعهداتش را اجرا نکرد ایران حق دارد کامل یا قسمتی از تعهداتش را اجرا نکند؟ به این علت که پیش بینی می‌کردیم ممکن است طرف مقابل نقض عهد کند. لذا برای ما غیر قابل پیش بینی نبود.
این واقعیت است که آمریکا در جهان به عنوان کشوری پایبند به تعهداتش شناخته نمی‌شود و ما هم زمانی که وارد فرایند مذاکره شدیم بر اساس توهم وارد مذاکره نشدیم چرا که می‌دانستیم با گروهی از کشورها وارد گفتگو شدیم که در بین آنها کشوری هست که چندان به مقررات بین المللی متعهد نیست. همین واقعیت درباره توافق پاریس»، «نفتا»، «همکاری‌های پاسیفیک» و «پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان برد» هم مطرح است.
آمریکا به این توافقاتی که داشته نیز پشت کرده است. بنابراین اگر کسی قرار باشد با آمریکا توافق کند باید تمام این ملاحظات را داشته باشد. ما در تهیه برجام به این ملاحظات دقت کرده‌ایم و امروز نیز بر اساس ماده ۳۶ برجام، اقدامی کاملاً قانونی انجام داده‌ایم.
ایران از دادن مهلت ۶۰ روزه به اعضای برجام چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
اولتیماتوم یا فرصتی برای طرف اروپایی تعیین نکردیم، ما اعلام کردیم که شما [اروپایی‌ها] یک سال است که پس از خروج آمریکا از برجام ضمن اینکه لساناً صحبت‌هایی کرده‌اید اما عملاً هیچ اقدامی انجام ندادید، لذا ما گفتیم برنامه ما این است، ما ظرف ۶۰ روز این اقدامات را انجام می‌دهیم، در ۶۰ روز دوم این اقدامات را انجام می‌دهیم، هر زمان که شما تعهدات خود را انجام دادید ما می‌توانیم به میزانی که شما تعهدات خود را انجام می‌دهید اقدامات خود را به حالت سابق باز گردانیم.
یعنی ما تنها اطلاع رسانی کردیم، بعضی‌ها آمدند از این به عنوان اولتیماتوم یاد کردند، نه ما سال گذشته زمانی که ترامپ از توافق هسته‌ای خارج شد گفتیم که اگر شما تعهدات خود را اجرا نکنید یعنی حقوق اقتصادی مردم ایران در برجام را تضمین نکنید ما از مقررات داخل برجام استفاده خواهیم کرد و امروز هم از همان استفاده کردیم.
در مورد مسائل جاری در منطقه شامل اعمال فشار اقتصادی بر ایران، حضور نظامی در منطقه، مشکلات امروز منطقه و حتی موضوع برجام که هر بار از یک زاویه خاص مطرح می‌شود. آیا هدف از طرح همه آنها اجرای معامله ترامپ (معامله قرن) است؟
ظریف: بنظر من هدف نهایی همین است که حقوق مردم فلسطین پایمال بشود و آنچه که بعنوان معامله قرن مطرح شده است - که حتماً با مقاومت مردم به ورشکستگی قرن تبدیل خواهد شد-، پیشرفت بکند و بتوانند آن را بر مردم تحمیل بکنند، این بسیار برای ما باعث تأسف است که تعدادی از کشورهای منطقه خلیج فارس در این زمینه دارند همکاری می‌کنند به خیال باطل اگر امیدی بستند که آمریکا در مقابل این خیانتی که به جهان اسلامی می‌کنند، از آنها حمایت خواهد کرد، امید غلطی است.
نیازی نیست شما قدس را به صهیونیست‌ها بفروشید، نیازی نیست شما جولان را به صهیونیست‌ها بفروشید، به منطقه برگردید دست‌های ما برای فشردن دست‌های شما آماده است به شرطی که آرمان فلسطین که خواست مردم منطقه است، خواست شما باشد نه خواست نتانیاهو.
به نظر نمی‌رسد این پیشنهاد هیچ درجه‌ای از واقع گرایی داشته باشد که بتواند به نتیجه برسد به همین دلیل است که معامله قرن به ورشکستگی قرن تبدیل خواهد شد.
سیاست ایران برای مقابله با این معامله چیست؟
این در واقع یک حرکتی است علیه مردم فلسطین، مردم فلسطین با آن مقابله خواهند کرد، جمهوری اسلامی قبلاً هم سیاست خود را اعلام کرده است که از هر سیاستی که حقوق مردم فلسطین را پایمال بکند حمایت نخواهد کرد.
در مورد حزب الله، تفسیر شما از درگیر کردن اسم حزب الله و کشاندن پای آن به مسأله یمن و تحولات منطقه در کنار حمله به ایران چیست؟
ظریف: مشکل ایالات متحده، رژیم صهیونیستی و «گروه ب»، این است که گروهی بدون اتکا به خارج و با اتکا به مردم بتواند بر رژیم‌صهیونیستی پیروز شود و آن افسانه شکست ناپذیری رژیم‌صهیونیستی را از بین ببرد، آن افسانه شکست ناپذیری سلاح در سوریه را نابود بکند و بتواند در مقابل گروه‌های تروریستی که انواع سلاح‌ها را داشتند در کنار مردم سوریه و ارتش سوریه موفق بشود، نگرانی واقعی این است که مردم منطقه ما به خودباوری برسند که نیازی ندارند برای اینکه بتوانند از حقوق خود دفاع کنند به یک قدرت خارجه متصل بشوند، به نظر من کابوس آمریکا، رژیم صهیونیستی و آمال آنها در منطقه این است که مردم به خودباوری برسند، این کابوس را از اولین روزهای پیروزی انقلاب اسلامی هم داشتند نه اینکه ما دخالتی کردیم بلکه آنها نگران شدند.
در مورد موضوع عراق؛ عراق اکنون در مرکز توفان قرار گرفته است. آیا خبرهایی که می‌گوید ایران دوستان عراقی خود را وادار به تصویب قانونی کرده است که دولت عراق را ملزم به اخراج نیروهای آمریکایی کرده است صحت دارند؟ این سوال را برای این مطرح کردم که هنوز این حساسیت وجود دارد که ایران می کوشد از طریق عراق با آمریکا بجنگند.
ظریف: روشی که ما با دوستانمان برخورد می‌کنیم این روش نیست، ما نظراتمان را همیشه گفتیم؛ آنچه امروز در عراق جریان دارد خواست مردم عراق است، ما هیچ گاه بر هیچیک از دوستانمان نظراتمان را تحمیل نمی‌کنیم، اگر کسی فکر می‌کند ما نظرهای خود را در عراق تحمیل می‌کنیم بروند سابقه را نگاه کنند و ببینند افراد معارضه عراقی در زمان صدام حسین که با ایران همکاری داشتند و در ایران اقامت داشتند آیا سیاستهای ما را دنبال می‌کردند و یا سیاستهای خودشان را دنبال می‌کردند!
در زمانی که ما با دولت آمریکا گفتگو نمی‌کردیم افرادی که در ایران بودند با دولت آمریکا گفتگو می‌کردند، البته ما با این سیاست موافق نبودیم و این اختیار را هم برای خودمان قائل نیستم که به دوستانمان نظرات خود را تحمیل بکنیم.
ما نظرمان این است که حضور نیروهای خارجی در هر جای منطقه خطرناک است اما هرگز به مردم عراق نگفتیم که باید چه بکنند، به مردم افغانستان هرگز نگفتیم چه بکنند، مردم خودشان بالغ هستند خودشان شعور دارند و برای آینده خودشان، خودشان تصمیم می‌گیرند.
دلیل توفیق جمهوری اسلامی در منطقه این بوده است که کنار مردم بوده است نه اینکه نظرش را بر مردم تحمیل بکند.
در مورد سوریه، ماهیت حضور ایران در سوریه چیست؟ چرا برای حضور ایران در سوریه این‌همه هیاهو و سر و صدا صورت می‌گیرد؟ با اینکه کشورهای زیادی در این کشور وجود دارند. چرا فقط ایران هدف این هیاهو قرار گرفته است؟
ظریف: به این خاطر است که تنها حضور دو کشور در سوریه قانونی است، که به خواست دولت سوریه در این کشور حضور پیدا کردند و آن ایران و روسیه است، دیگران برای اینکه حضور غیرقانونی خود را پوشش بدهند دارند نسبت به حضور قانونی ایران که آن‌هم در حد حضور مستشاری است سر و صدا کنند، معلوم است آنها می‌خواستند که تروریست‌ها موفق بشوند، ما تاریخ سه چهار سال گذشته که آمریکا چه می‌خواست در منطقه انجام بدهد را فراموش نکردیم، این موضوع مربوط به قرن قبل نیست که فراموش بشود.
غرب از تروریست‌ها حمایت می‌کرد، ما اخبار را فراموش نکردیم اسناد را از خاطر نبردیم که سلاح آمریکایی از طریق عربستان سعودی در اختیار داعش قرار می‌گرفت، ما فراموش نکردیم که سلاح‌های شیمیایی توسط دولت‌های منطقه در اختیار تروریست‌ها قرار گرفته بود.
علیرغم همه اینها که در مقابل مقاومت مردم سوریه و با حمایت ایران، روسیه و دیگران شکست خورد، امروز به جای آنکه این شکست را بپذیرند و اجازه بدهند مردم سوریه به سمت آرمش و بازسازی پیش بروند، دارند همان سیاست غلط خود را ادامه می‌دهند، من پیشنهاد می‌کنم به جای اینکه با این شعارها یک سیاست غلط را پوشش بدهند، سیاست را عوض کنند.
راه حل مطلوب امروز برای پایان دادن به فاجعه در یمن چیست؟
ظریف: ما پیشنهادی که چهار سال قبل برای توقف جنگ در یمن داشتیم را امروز هم داریم، آتش بس فوری، ارسال کمک‌های انسان دوستانه، تشکیل یک دولت فراگیر از همه گروه‌ها و برگزاری انتخابات در یمن از طریق مذاکره بین گروه‌های یمن.
برای سوریه هم همین پیشنهاد را دادیم، پیشنهادی که ما نزدیک ۶ سال پیش برای سوریه مطرح کردیم کماکان پابرجاست، همواره گفتیم که سوریه راه حل نظامی ندارد باید راه حل سیاسی داشته باشد دیگران می‌خواستند که راه حل نظامی در سوریه به پیروزی برسد، دیگران بودن که فکر می‌کردند با این همه سلاح می‌توانند ظرف سه هفته مردم یمن را به زانو در بیاورند. حالا چهار سال گذشته است این همه جنایت در یمن رخ داده است، جنایات جنگی در یمن شده است، جز خشم جز کینه، جز قتل، جز بیماری چه نتیجه‌ای داشته است برای رژیم سعودی؟
با توجه به شرایط موجود در منطقه، ما شما را چه زمانی در ریاض خواهیم دید؟
ظریف: اگر دولت سعودی آمادگی را داشته باشد که سیاست خود را تغییر بدهد من فردا می‌توانم در ریاض باشم.
