به گزارش آوای نشاط، در روزهایی که بحران کرونا دامن ایران عزیز را گرفته و گوشه و کنار این کشور از ویروس ناشناخته کرونا در امان نمانده، شایعاتی از جنس تلنبار شدن جنازه اموات کرونایی، غسل ندادن این پیکرها و تدفین آن‌ها در بیابانی با وضعیت نامطلوب از جمله مواردی بوده که در مورد مشهد در رسانه‌های غیررسمی و فضای مجازی دست به دست شده است، این مسائل بررسی سرنوشت میت کرونایی یا مشکوک به کرونا را ضروری‌تر از قبل می‌نماید.
وقتی با مدیرعامل سازمان فردوس‌های شهرداری مشهد طرح دغدغه کردم که ضروری است در این زمینه توضیحات کاملی به مردمی داده شود که تحت تاثیر شرایط جامعه و شایعات فضای مجازی بار روانی زیادی را متحمل می‌شوند و ممکن است عزیزشان را هم بر اثر کرونا از دست داده باشند و ندانند با چه چیزی روبرو هستند، حجت‌الاسلام حسین مهدوی دامغانی با روی باز از این مسئله استقبال کرد و با حضور در آرامستان بهشت رضا(علیه‌السلام) سرنوشت اموات کرونایی را از زبان وی شنیدم.
در مورد روزهای اول پدیدار شدن کرونا در مشهد و نحوه برخورد با اجساد برایمان توضیح دهید.
اولین مورد فوتی که با عنوان مشکوک به کرونا در مشهد اعلام کردند چهارم اسفند سال گذشته بود، بعد از چند روز در روزهای هفتم و هشتم هم مواردی داشتیم که به عنوان مشکوک اعلام میشد؛ پیکرهای اولیه مشکوک به کرونا را تا قبل از ابلاغ دستورالعمل بهداشتی غسل می‌دادیم
در آن زمان هنوز دستورالعمل خاصی اعلام نشده بود، وقتی تعداد بیشتر شد دستورالعمل‌ها هم آمد و گفته شده بود که غسل ندهید، یعنی اجساد کرونایی وارد سالن تغسیل هم نشوند.
به لحاظ رعایت مسائل شرعی تیمم بدل از غسل وجود دارد و طبق استفتائی که از مراجع معظم تقلید شد با ارتباطاتی که با دفاتر علما در قم برقرار کردیم به این نتیجه رسیدیم که جامع استفتائات این است که می‌شود با تیمم این عمل شرعی انجام شود.
یعنی از روزهای اول دهه دوم اسفند که تعداد اموات کرونایی یا مشکوک به کرونا رو به افزایش بود بر اساس فتاوای مراجع تقلید آیت‌الله مکارم شیرازی، آیت‌الله شبیری زنجانی و بعد از چند روز استفتاء از حضرت آیت‌الله سیستانی، تیمم بدل از غسل انجام شد.
مقام معظم رهبری هم نسبت به موضوع بیماری‌های عفونی و واگیردار در پاسخ به یک استفتاء در خردادماه ۹۸ تصریح فرموده بودند که اگر نگرانی و خوف واگیری بیماری باشد غسل و حتی تیمم هم ساقط می‌شود ولی در اواسط اسفند ماه از محضر مقام معظم رهبری استفتائی شد و ایشان در پاسخی چند بخشی فرموده بودند صرف این بیماری رافع غسل نیست، اگر مستلزم هزینه‌ای است، هزینه فراهم شده و غسل انجام شود اما اگر نمی‌شود غسل ارتماسی و اگر ممکن نبود تیمم به وسیله دستان خود میت ومرحله آخر هم تیمم توسط خود غسال، و با توجه به این مسئله تیمم توسط غسال فتوای مقام معظم رهبری را هم دربر می‌گرفت که از طرف نیروهای سازمان انجام میشد.
البته شاید در برخی شهرها به خاطر اینکه به صورت بحران شدید تعداد اموات بالا بوده خوب عمل نشده و این موارد ذهنیتی برای افراد پیش آورده بود که اصلا اموات شسته و کفن نمی‌شوند یا کار شرعی‌شان انجام نمی‌شود یا مثلا روی بدن‌ها آهک می‌ریزند در حالی که همه این‌ها را نفی می‌کنم؛ یک مورد هم در مشهد نداشتیم که حداقل تیمم بدل از غسل انجام نشده باشد و این هم کاملا مشروع بوده ضمن اینکه دستورالعمل‌های ابلاغی و پروتکل‌های بهداشتی به این اشاره می‌کرد.
توضیح می‌دهید که امور میت مشکوک به کرونا یا کرونای مثبت چه روندی داشت؟
قبلا پیکر که می‌آمد تیمم داده شده و کفن میشد، ودر پلاستیک هیپوکلرید سدیم پنج درصد که ماده ضدعفونی هست به کاور و پیکر زده میشد و جنازه در قبر قرار می‌گرفت، تنها تفاوت بحث قبرش این بود که در دستورالعمل‌ها به ما گفتند در قبر حداقل دو متر عمق باشد و در آرامستان بهشت رضا(علیه‌السلام) قبرها از قبل ساخته شده‌اند و ما قبرهای دوطبقه‌ای که داریم از دو متر مقداری عمیق‌تر است بنابراین تمام این افرادی که با کرونا به رحمت خدا رفتند در عمق دو متری در قبرهای دو طبقه دفن می‌شدند.
روی هیچ پیکری آهک ریخته نمی‌شود
برخلاف شایعاتی که مطرح می‌کنند روی هیچ پیکری آهک ریخته نمی‌شود، این‌ها همه بندگان خدا، عزیزان، همشهریان، اقوام و به هر حال نزدیکان ما هم می‌توانند باشند، سنگ لحد که گذاشته شد روی آن خاک می‌ریزند و روی خاک به جهت احتیاط که بخار یا گازی خارج نشود و مشکلی در انتشار ویروس ایجاد نکند، مقداری آهک ریخته می‌شود و می‌توانید خودتان هم با مراجعه به محل دفن مراحل آن را از نزدیک مشاهده کنید.
مسئله شرعی دیگر نماز میت بود، تشرف به حرم مطهر فعلا امکان پذیر نیست و اعلام شد پیکرهای کرونایی به هیچ عنوان سمت حرم نیایند و در آنجا دغدغه این بود که نماز این‌ها چه می‌شود؟
نماز میت در بهشت رضا(علیه‌السلام) خوانده می‌شود
نماز میت این بندگان خدا در همین بهشت رضا انجام می‌شود، دفان‌های ما تخصص شرعی در خواندن نماز میت و تلقین دارند و در طول سال هم بعضی از پیکرها سمت حرم نمی‌رود و اینجا دفان ما باید نماز را بخواند، الان هم از زمانی که حرم بسته شده هیچ پیکری به سمت حرم نمی‌رود، خواجه‌ربیع هم دفن نمی‌کنند و همه این افراد نمازشان همین‌جا خوانده می‌شود.
با توجه به اینکه بعد از فتوای مقام معظم رهبری غسل اموات کرونایی از سر گرفته شد در مورد غسالان و نیروهای جهادی حاضر در این عرصه توضیح می‌دهید؟
در بحث غسل از سازمان تبلیغات پیگیر بودند که به هر حال افرادی هستند که بیایند برای غسل کمک کنند، حضور این طلاب جهادی انگیزه مضاعفی به پرسنل ما داد که در کنار آن‌ها جلو بیایند و انصافا وجود این عزیزان که بعضاً گمنام هم بودند خط شکنی بود.
تمام تجهیزات در اختیار طلاب قرار گرفت، آنچه از دست شهرداری برمی‌آمد از ماسک، مواد ضدعفونی، عینک، البسه‌ای که لازم است و حتی تدارکاتی که برای ساعات حضورشان نیاز بود فراهم شد و حتی برایشان کار اجرایی هم انجام شد و تمام کارهایی که توانستیم انجام دادیم.
این عزیزان از روز ۲۷-۲۸ اسفند آمدند به جمع ما اضافه شدند و در کنار آن‌ها غسالان ما هم مشغول بودند خدا خیرشان دهد، آقایان گفتند ما به هر حال کارمان انجام شد، می‌خواستیم این عملیات غسل شروع شود و جا بیفتد که نگرانی و دغدغه‌ای که دوستان داشتند برطرف شود و الحمدالله این انجام شد و ۱۲ روز طلاب جهادگر در سالن تطهیر کنار غسالان سازمان خدمت کردند.
غسالان افتخاری سازمان در تغسیل اموات کرونایی پای کار آمدند
باید عرض کنم غسالان افتخاری سازمان فردوس‌ها هم برای تغسیل اموات کرونایی داوطلب هستند، در طول سال افرادی به صورت افتخاری می‌آیند و این طرحی سه الی چهار ساله است که سازمان مشغولش شده با عنوان طاهرین یا مطهرین و این افراد در طول سال هم با ما همراهی دارند و معمولا روزی یکی یا هفته‌ای چند تا به سالن تغسیل می‌آیند و در زمان حضور نیروهای جهادی هم در امر تغسیل اموات کرونایی غسالان افتخاری ما نیز حضور داشتند.
تفاوتی در آمار مرگ و میر به علت‌های دیگر در این مدت داشته‌ایم؟
فوت بر اثر تصادف، سکته و پیکرهای پزشک قانونی کمتر شده‌اند
شاید جالب باشد که فوت بر اثر تصادف، سکته و پیکرهای رسیده از پزشک قانونی در این مدت کمتر شده و دلیل این امر هم چه بسا رعایت در تغذیه و خروج از منزل است.
راننده آمبولانس‌هایی که در شهر دیده می‌شوند و اموات کرونایی را جابه‌جا می‌کنند ظاهر متفاوتی دارند، در مورد تجهیزات پرسنلی که به امورات میت‌های کرونایی مشغول هستند توضیح می‌دهید؟
از روز اول ما چند آمبولانس را مجهز کردیم، رانندگان ما ظاهرشان هم با ماسک مخصوص و عینک کمی مخوف است چیزی شبیه پرستاران و پزشکانی که در بیمارستان هستند اما آن‌ها ماسک‌هایشان کمی بزرگتر است چون کار اجرایی مثل پرسنل پزشکی ندارند و مقداری صورتشان بسته‌تر است، یک نیروی خدمات هم برای حمل پیکر همراه آمبولانس هست تا خانواده‌های داغدار، دغدغه نداشته باشند و مشکلی برای انتقال پیکر نباشد.
نیروهای حاضر در آمبولانس با پوشش کامل هستند، تمام این‌ها ضدعفونی می‌شود، یعنی ماشین‌ها در هر مرحله رفت و برگشت و لباس‌های پرسنل ضدعفونی می‌شوند و واقعا کار سختی است، راننده‌های آمبولانس ما هم بسیار زحمت می‌کشند و کارشان سخت است، تعدادشان روزهای اول کمتر بود ولی الان تعداد را افزایش دادیم، درباره حفار هم این موارد لحاظ می‌شود و حفارهایی که مخصوص کرونا هستند لباس و تجهیزات خاص خودشان را دارند؛ بچه‌هایی که دفن انجام می‌دهند نیز مثل راننده آمبولانس تجهیزات کاملی دارند و امیدوارم خدای متعال عنایت ویژه داشته باشد با توجه به اینکه در معرض آسیب بیشتری هستند مشکلی برایشان پیش نیاید.
ابهاماتی در مورد مکان تدفین این پیکرها وجود دارد، توضیح می‌دهید کجا و چطور تدفین انجام می‌شود؟
درباره ابهامی که هست و برخی تصور می‌کنند شاید شرایط خیلی خوبی در محل دفن اموات کرونایی نباشد باید عرض کنم ما پنج بلوک عمومی داریم و در حال حاضر هر کسی که فوت کند بازماندگانش اختیار دارند یک بلوک را انتخاب کنند البته سابق بر این در آرامستان بهشت رضا(علیه‌السلام) چنین شرایطی نبود، این از امتیازات جدید در بهشت رضا(علیه‌السلام) است که فرد مراجعه کننده امکان انتخاب یکی از پنج مکان برای محل دفن عزیزش را دارد و این اختیار هست که کدام محل را انتخاب کند ولی سه مورد از این بلوک‌ها دو طبقه هستند.
نسبت به کرونایی‌ها نمی‌توانستیم هر پنج انتخاب را در نظر بگیریم چون دو بلوک از آن‌ها یک طبقه هستند و عمق قبرها کم است، برای این اموات سه بلوک دو طبقه داریم که از این سه بلوک به اختیار خانواده صاحب پیکر، محل دفن انتخاب می‌شود و آنجا دفن می‌شود، در این بلوک‌ها دیگران هم دفن می‌شوند ولی فاصله ردیفی دارند.
در روزهایی به سر می‌بریم که زیارت اهل قبور در محل آرامستان‌ها ممنوع شده است، توضیح می‌دهید شرایط حضور خانواده‌های داغدار در این ایام چطور است؟
همواره آرامستان بهشت رضا(علیه‌السلام) در کنار زیارت اهل قبور به عنوان فضای تفرج هم استفاده می‌شود و به صورت پیک‌نیکی خانواده‌ها حضور پیدا کرده، سفره پهن می‌کنند و غذا می‌خورند و برخی ایام بهشت رضا(علیه‌السلام) مثل ۱۳ فروردین ماه خیلی شلوغ می‌شود.
حال که از طرف فرمانداری مصوب شده به جهت رعایت مسائل بهداشتی زیارت اهل قبور تا اطلاع ثانوی ممنوع است و برای کسانی که میت قبلاً دفن شده و الان بخواهند مراسم هفتم، چهلم، سالگرد و مراسمات مشابه داشته باشند تا اطلاع ثانوی ممنوعیت ادامه دارد و با لطف عوامل نیروی انتظامی و همکاری آن‌ها و انتظامات خودمان که در این مسئله پای کار بودند این ممنوعیت تردد اعمال شده است و فقط برای کسانی که فوتی تازه دارند و در آرامستان بهشت رضا(علیه‌السلام) تغسیل می‌شود به تعدادی از خانواده‌ها اجازه مشایعت داده می‌شود.
===================
گفت‌وگو از: فاطمه سهامی
===================
انتهای پیام/
