آوای نشاط ـ برخی منتقدان بر این باورند که تهران همواره از ظرفیت بالقوه ارتباط با همسایگان غافل بوده و تاکنون نتوانسته از این امکان برای دستیابی به منافع سیاسی و اقتصادی بهره مند شود در حالیکه ضریب نفوذ این امکان در شرایط کنونی که محدودیت های ناشی از تحریم‌های ظالمانه شدت یافته بیش از گذشته می تواند ما را به استقلال اقتصادی نزدیک کند.
خوشبختانه در دولت سیزدهم وعده های مطرح شده در فعال شدن دیپلماسی همسایگی رنگ واقعیت گرفت؛ با نگاهی به اخبار روزهای گذشته متوجه این مساله می شویم که تجارت منطقه‌ای و تقویت مبادلات اقتصادی با همسایگان به یکی از اولویت‌های تجارت خارجی کشورمان تبدیل شده و دولت در این زمینه گام‌های مهمی برداشته است.
ابتکار عمل تهران در این شرایط ، راهکارهای جایگزینی را برای ادامه و تقویت مبادلات اقتصادی با همسایگان فراهم کرد که تهاتر کالا، تقویت بازارچه‌های مرزی و توسعه تبادلات دوطرف با پول‌های ملی در کنار امضای قرارداد تجارت آزاد از جمله این اقدامات بود که که در قالب سفر رییس جمهور به قطر و اجلاس مشترک تهران و قزاقستان به شکل عملیاتی اجرا شده و مسیر مناسبی را برای آینده اقتصادی طرفین گشود.
با توجه به مشکلاتی که تحریم‌ها در روند تجارت خارجی ما ایجاد کرده است تقریبا راهی جز توسعه صادرات غیرنفتی با تمرکز بر کشورهای همسایه و منطقه وجود ندارد از طرف دیگر نزدیکی جغرافیایی با همسایگان باعث کاهش هزینه‌ها وسهولت انتقال ارز یا کالا می‌شود البته نباید فراموش کرد که ارتقای سطح مبادلات تجاری با همسایگان مستلزم بهبود روابط سیاسی با آنها، کاستن سطح تنش‌ها و تمرکز بر اشتراکات است تا از این رهگذر بتوان مولفه های سیاسی واقتصادی را با هم دنبال کرده و به تحکیم روابط امیدوار بود.
تسخیر بازار کشورهای همسایه در گرو ابتکار عمل ایران
جمهوری اسلامی ایران در مجموع با ۱۵ کشور دارای مرزهای خاکی و آبی است و به عبارت دیگر این کشورها همسایه ما به شمار روند. هفت کشور پاکستان، افغانستان، ترکیه، عراق، ارمنستان، آذربایجان و ترکمنستان با جمهوری اسلامی ایران مرز خاکی دارند. همچنین کویت، قطر، امارات متحده عربی، بحرین، عمان، عربستان، روسیه و قزاقستان هشت کشوری هستند که از طریق خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر با کشورمان همسایه به شمار می‌روند.
همانطور که ملاحظه می‌شود در میان ۱۵ کشور فوق دو کشور روسیه و ترکیه از نظر سطح رفاه، امکانات سرزمینی و منابع مالی یا توانایی‌های صنعتی و اقتصادی وضعیتی فراتر از سطح منطقه داشته و در تامین نیازهای داخلیشان خودکفا هستند اما به دلیل محدودیت های اقلیمی در بخشی از حوزه ها نیازمند واردات سایر کشورها از جمله ایران می باشند.
براساس آخرین آماری که از هر یک از کشورهای فوق ثبت شده است ایران در مجموع با جمعیتی نزدیک به ۴۰۰ میلیون نفر دارای مرز خاکی است. جمعیت کشورهای دارای مرز آبی با ایران نیز بیشتر ۲۱۰ میلیون نفر برآورد می‌شود.
صادرات منطقه‌ای، الویت تجارت ایران
کارشناسان اقتصادی ظرفیت مبادلات تجاری میان ایران و همسایگان را که قابلیت عملیاتی شدن دارد، بین ۴۰ تا بیش از ۱۵۰ میلیارد دلار در سال برآورد می‌کنند. حال آنکه براساس اخبار منتشر شده در رسانه ها علیرغم رشد تبادلات تجاری ایران با ۱۵ کشور فوق در سال گذشته اما حجم تبادلات بسیار کمتر از اعداد فوق بوده است.
بنابراین جمهوری اسلامی ایران می تواند با تمرکز بر افزایش تولیدات داخلی، فعالسازی ظرفیت‌های اقتصادی در داخل درکنار اولویت دهی به روابط تجاری با همسایگان در دوره‌ای نه چندان بلندمدت به اهداف تجاری و مبادلاتی فوق دست پیدا کند اتفاقی که مسیر آن با سفر رئیس جمهور به قطر و حضور هیأت قزاقستانی در تهران آغاز شده و با تمهیدات صورت گرفته در دیپلماسی کشور هموارتر نیز می شود.
در جریان سفر رئیس جمهور به قطر ۱۴ سند همکاری در هشت حوزه بین روسای جمهور دو کشور امضا شدند، ضمن اینکه یک تفاهم‌نامه در حوزه انرژی نیز بین ایران و ونزوئلا به امضا رسید؛ تفاهم‌نامه‌هایی با موضوعات رسانه و فرهنگ، همکاری‌های کنسولی و دیپلماتیک، انرژی، امور بنادر و دریانوردی، آموزش، ورزش و جوانان، گردشگری، و اقتصاد و تجارت.
شایان ذکر است ابتدا قرار بود ۵ تا ۷ تفاهم‌نامه در این سفر امضا شود اما با توجه به همکاری نزدیک هیأت‌ها و روابط سطح بالای دو کشور، شمار آنها به ۱۴ تفاهم‌نامه و سند رسید که این حجم از توافق در حقیقت نمود عینی سیاست دولت مردمی مبنی بر دیپلماسی فعال همسایگی است.
امضای 5 سند همکاری بین ایران و قزاقستان و همچنین تاکید بر گسترش همکاری‌های اقتصادی، تجاری، فنی، کشاورزی، غذایی، بهداشتی، انرژی، صنعتی، معدنی و حمل و نقل بین دو کشور از دیگر اقدامات انجام شده به منظور تحقق دیپلماسی همسایگی است.
امید است این روند در تعاملات دولتمردان کشورمان با مسئولان سایر کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای توسعه یابد تا از رهگذر این اقدامات، تبادلات اقتصادی ایران با همسایگان در مسیر عادی قرار گرفته و اقدامات آمریكا و متحدان آن برای مداخله در مدیریت روابط اقتصادی کشورها خنثی شود.
انتهای پیام/
