آوای نشاط: صف متقاضیان وام در بانکها زیاد شده است، رشد میزان تقاضایی که درپی کم ارزش شدن پول ملی و نیاز مردم برای تامین ضروریات روز به روز بیشتر می‌شود، اما خیلی‌ها با رجوع به شعب بانکی به دلیل عدم همراهی بانکها با ناامیدی برمی گردند. وام‌های خردی که سیستم بانکی مطابق دستور وزارت اقتصاد و دارایی باید نیازمندان به این نوع وام را از طریق اعتبارسنجی تا ۱۰۰ میلیون بدون ضامن پوشش می‌دادند، اما مدتی است که بانکها علاوه بر ایجاد موانع بر سر راه متقاضیان چنین وامی اعلام می‌کنند؛ به دلیل ممانعت از رشد میزان نقدینگی و حرکت در مسیر مهار تورم به آن‌ها اعلام شده است که در پرداخت وام با وسواس اقدام شود.
البته بانکها به عنوان یک بنگاه اقتصادی، همیشه به دنبال سودآوری هستند تا بتوانند علاوه برتامین پرداخت سود سپرد‌ها به مشتریان، رضایت سهامداران خود را نیز در فرایند کاری جلب کنند، اما برخی دستورات تکلیفی آن‌ها را بعضا با مشکل تامین منابع مواجه کرده و در پوشش نیاز وام‌های گسترده تا حدودی ناتوان می‌کند. از طرفی کارشناسان معتقدند؛ اغلب بانکها از بنیه قوی و دارایی‌های فراوانی برخودارند و عدم همراهی آن‌ها در پرداخت وام‌های خرد به دلیل آن است که خود بانکها می‌توانند همین منابع را به جای پرداخت وام‌های خرده گسترده در جا‌هایی سرمایه گذاری کنند که بازگشت سود قابل توجهی را نصیب آن‌ها کند.
از طرفی اغلب بانکها دارای شرکت‌های سرمایه گذاری زیادی هستند و چنانچه بخواهند وامی را پرداخت کنند همان منابع را به شرکت‌های خود اختصاص می‌دهند، اقدام توجیه پذیری که در محاسبات و عملکرد بانکها نشان می‌دهند در پرداخت وام اقدامات لازم را بکار گرفته اند. اما سخن اینجاست که سرنوشت پرداخت وام‌های خرد به نیازمندان چه می‌شود و چرا با وجودی که بر ارایه چنین وامی به جد تاکید شده است، اما بانکها به عناوین مختلف از پرداخت آن طفره می‌روند.
بانکها وام نمی‌دهند؛ متقاضیان خود را به زحمت نندازند
مشاهدات میدانی از چگونگی نحوه پرداخت وام در برخی شعب بانکی حاکی از آن است که بانکها علاوه بر بهانه تراشی‌ها برای نپردان وام‌های خرد، اعلام می‌کنند؛ بانک مرکزی به آن‌ها دستور داده است که برای انضباط بخشی و جلوگیری ازخلق پول همچنین رشد نقدینگی و تورم در پرداخت وام دست به عصا باشند، اما آنگونه که مشخص است هنوز ابلاغیه و یا دستورالعمل رسمی از سوی بانک مرکزی مبنی بر نپرداختن وام خرد و ... توسط سیستم بانکی به مردم دیده نمی‌شود.
کارمند یکی از بانکها درباره اینکه چرا وام خرد پرداخت نمی‌کنید؟ گفت: منابع لازم نداریم. از طرفی نیز به ما اعلام شده است در پرداخت وام‌های خرد شرایط اقتصاد کلان کشور، چون خلق پول و نقدینگی در نظر گرفته شود علاوه بر این پرداخت گسترده وام‌های خرد نیازمند تامین منابع است و از آنجایی که بخش عمده منابع بانک برای پرداخت وام صرف بخش تولید همچنین وام ازدواج و فرزند آوری می‌شود، بنابراین فعلا منابع چندانی برای پرداخت وام‌های خرد در سیستم بانکی وجود ندارد.
بانکها: وام نمی‌دهیم، چون تابع دستور بانک مرکزی هستیم
وی افزود: اغلب مردم این روز‌ها متقاضی وام هستند چرا که دریافت وام در شرایطی که نرخ سود بانکی بسیار کمتر از نرخ تورم در کشوراست و از سویی با توجه به رشد مستمر تورم، ارزش پول روز به روز در حال افت بوده، درچنین شرایطی شمارمتقاضیان وام در شعب بانکی بسیار بالا رفته است، بانکها نیز علاوه بر وجود محدودیت منابع، از طرفی تابع دستورات مافوق هستند که ارایه وام بدون توجیه تاثیر بسزایی بر رشد نقدینگی و خلق پول بجای می‌گذارد، این عوامل موجب شده است که پرداخت وام‌های خرد دیگر، چون گذشته نباشد.
یکی دیگر از کارمندان شعب یک بانک خصوصی درباره علل محدودیت و یا توقف پرداخت وام بخصوص وام‌های خرد اظهارداشت: اینکه مدتی است پرداخت وام محدود شده است را باید از رئیس شعبه بپرسید و جواب وی نیز قطعا کمبود منابع و تبعیت از دستوری است که از سوی بانک مرکزی به بانکها اعلام شده است. اکنون تنها راهکار دریافت وام گردش حساب (معدل حساب) و سپرده‌گذاری مبنای پرداخت وام است آن هم شرایط خاص خود را دارد، اما اگر بخواهید وام خرد بدون ضامن دریافت کنید به بانک‌های دولتی مراجعه نمایید.
وی می‌گوید: منابع بانکها به دلیل خرید اوراق دولتی محدود شده و لذا پرداخت تسهیلات خرد بر اساس ضوابط بانک مرکزی به شدت کاهش یافته است به عبارت دیگر سهم تسهیلات مردم را دولت با اوراق از آن خود کرده است.
پرداخت وام بدون ضامن از ابتدا اشتباه بود
علی قنبری، اقتصاددان و استاد اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس در گفتگو با «بازار» درباره علل متوقف شدن پرداخت وام‌های خرد از سوی بانکها گفت: هرچند اقتصاد باید طوری باشد که پرداخت وام از هر حیث مشکلی را برای بانکها ایجاد نکند، اما در شرایط کنونی که وضعیت اقتصاد کشور درپی رشد نرخ تورم و نقدینگی بالاست، پرداخت وام‌های گسترده موجب خواهد شد تا نقدینگی حجیم‌تر و پایه پولی افزایش یابد. ولی بانکها در پرداخت وام ظرفیتی دارند و چنانچه هرکسی نیازمند به پول باشد بانکها آن‌ها را در این راه همراهی کنند، منطقی نیست، چرا که سیستم بانکی باید ضمن در نظر گرفتن جوانب لازم، به تبعات اقتصادی پرداخت وام نیز توجه کند.
وی به رویکرد غلط وزارت اقتصاد و اموردارایی در الزام بانکها به پرداخت وام‌های خرد بدون ضامن ازطریق اعتبارسنجی اشاره کرد و اظهارداشت: مگر تا کنون چند نفر این وام را گرفته اند؟. از طرفی پرداخت بی حساب و کتاب وام‌های خرد و کلان توسط بانکها از ابتدا رویکردی اشتباه بوده و هست، چرا که این موضوع نه تنها مطالبات مردم را برای دریافت وام افزایش می‌دهد بلکه باعث ایجاد مشکل برای سیستم بانکی و در نهایت رشد نقدینگی، افزایش پایه پولی و تورم در کشور خواهد شد.
پرداخت وام‌های بی حساب و کتاب نقدینگی و تورم را افزایش داد
این اقتصاددان درادامه افزود: عامل اصلی افزایش رشد نقدینگی کشورحاصل پرداخت همین وام‌های پرداختی است. این منابع که معمولا بی حساب و کتاب از بانک خارج و در جایی بکارگرفته می‌شوند که ارزش افزوده ایجاد نمی‌کنند به اقتصاد کشور ضربه می‌زند. ازطرفی بانکها نیز از ترس عدم بازپرداخت وام‌های بدون ضامن که مبادا این چنین وامی‌هایی به سیستم بانکی بازنگردد و سوخت شود راغب به پرداخت آن نیستند.
استاد اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس خاطرنشان کرد: پرداخت هر نوع وامی باید طبق اصول، قواعد و چارچوب خاص صورت گیرد و به درستی مشخص شود که این وام‌ها برای چه به کار گرفته خواهد شد. اگر برای تولید است، حتما بایستی مشخص شود که آیا پرداخت این نوع وام‌ها توجیه پذیراست یا خیر. زیرا خروج منابع از بانک اگر جذب تولید و ... نشود بی تردید تبعاتی، چون نقدینگی و رشد تورم را به دنبال دارد؛ بنابراین چگونگی مصارف وام‌ها باید به درستی برای سیستم بانکی مشخص شود تا منابع حساب شده از بانک خارج شود.
بنا به این گزارش، اغلب بانکها در پرداخت وام بخصوص وام‌های خرد بدون ضامن مقاومت می‌کنند و با توجیه اینکه منابع لازم ندارند یا اینکه بانک مرکزی آن‌ها را ملزم کرده است که در راستای ایجاد انضباط بخشی و ممانعت از رشد نقدینگی و تورم اقدام به پرداخت وام نکنند، متقاضیان وام را در این مسیر همراهی نمی‌کنند.
البته سیستم بانکی در پرداخت متقاضیان وام ازدواج و فرزندآوری کوتاهی نمی‌کنند، آنطور که طبق بررسی‌ها و گزارش‌های موجود تا ۱۰ آبان ماه ۵۸۰ هزار فقره تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج به مبلغ ۸۰ هزار میلیارد تومان پرداخت کرده اند، همچنین ۴۷۹ هزار فقره وام قرض‌الحسنه فرزندآوری را به مبلغ ۱۹ هزار و ۹۹۲ میلیارد تومان به مشمولان ارایه داده اند. اما اینکه چرا در پرداخت وام‌های خرد از ابتدا کند عمل کرده و اکنون نیز با درخواست متقاضیان موافقت نمی‌کنند بهانه دارند.
آن‌ها نبود اعتبار کافی را بهانه کرده و می‌گویند؛ بانک مرکزی نیز به ما گفته است که در پرداخت وام حواسشان به رشد نقدینگی باشد. این در حالی است که هنوز هیچ ابلاغیه و یا دستورالعمل مستند و مکتوبی به بانکها برای نپرداختن وام به مردم ارایه نشده است و اندک بانک‌هایی دولتی که با هزار موانع و ... به نیازمندان وام پرداخت می‌کنند، می‌گویند؛ اینکه بانک‌هایی که در پرداخت وام‌های خرد مردم را همراهی نمی‌کنند و نبود اعتبار و نقدینگی را علل آن می‌دانند و از طرفی پای بانک مرکزی را به بازی می‌کشاند، بهانه‌ای برای نپرداختن وام است.
