|
آوای نشاط: تخریب محیط زیست و بهره برداری بیش از حد منابع در کشور همانند بسیاری از کشورهای جهان در طی قرن گذشته، چشمگیر بوده و تسریع در این روند در سالهای گذشته منجر به تشکیل دستگاهی مستقل به نام کانون شکار ایران، با هدف حفظ نسل شکار و نظارت بر اجرای مقررات مربوط به آن شد. در سال ۱۳۵۰ نام سازمان شکاربانی و نظارت بر صید به سازمان حفاظت محیط زیست و نام شورایعالی شکاربانی و نظارت بر صید به شورایعالی حفاظت محیط زیست تبدیل شد و امور زیستمحیطی از جمله پیشگیری از اقدامهای زیانبار برای تعادل و تناسب محیط زیست نیز به اختیارات قبلی آن افزوده شد.
حدود ۵۰ سال پیش هم پس از برپایی کنفرانس جهانی محیط زیست در استکهلم و با تصویب قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست در ۲۱ ماده، این سازمان از اختیارات قانونی تازهای برخوردار شد و از نظر تشکیلاتی نیز تا اندازهای از ابعاد و کیفیت سازگار با ضرورتهای برنامههای رشد و توسعه برخوردار شد.
پس از انقلاب اسلامی اهداف این سازمان گستردهتر و قرار شد تحقق اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به منظور حفاظت از محیط زیست و تضمین بهره مندی صحیح و مستمراز محیط زیست به نحوی که ضمن حفظ تعادل مناسبات زیستی موجبات توسعه پایدار و بهبود، رشد و اعتلای کیفی انسانها فراهم آید. حفاظت از اکوسیستمهای طبیعی کشور و ترمیم اثرات سو گذشته در محیط زیست، پیشگیری و ممانعت از تخریب و آلودگی محیط زیست، ارزیابی ظرفیت قابل تحمل محیط در جهت بهره وری معقول و مستمر از منابع محیط زیست نظارت مستمر بر بهره برداری از منابع محیط زیست و برخورد فعال با زمینههای بحرانی محیط زیست شامل آلودگیهای بیش از ظرفیت قابل تحمل محیط از دیگر برنامههایی است که به عنوان هدف برای سازمان حفاظت محیط زیست مشخص شده است.
اینکه سازمان تاکنون چقدر در امر حفاظت از محیط زیست توانسته موفق یا غیر موفق عمل کند یا چند رصد از برنامهها را پیش ببرد نکتهای است که بسیاری از کارشناسان محیط زیست و فعالان این حوزه بر سر آن مباحثی دارند. برخی هم معتقدند دست سازمان محیط زیست برای اجرای بسیاری از برنامهها کوتاه بوده و باید حوزه اختیارات سازمان حفاظت محیط زیست گستردهتر شود.
موضوع ادغام سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگلها یکی از این موارد است که طی سالهای اخیر بارها مطرح شده و این موضوع موافق و مخالفان زیادی داشته است که بررسی همه این نظرات جای تأمل دارد. سازمان حفاظت محیط زیست و جنگلها، مراتع و آبخیزداری دو نهادی است که وظایف متفاوتی در راستای حفظ محیط زیست و منابع طبیعی دارند، جنس کار سازمان محیط زیست نظارتی و سازمان جنگلها اجرایی و بهرهبرداری است.
مطالعات تاریخی نشان میدهد سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری قدمت آن نسبت به محیط زیست بیشتر است به طوری که هستههای اولیه تشکیلات جنگل در سال ۱۲۹۹ شمسی با نام وزارت فلاحت و تجارت در جنگلهای شمال کشور شکل گرفت، وظیفه این اداره، نقشهبرداری از جنگلها، تفکیک جنگلهای خصوصی از دولتی، تعیین جنگلهای بکر و صنعتی از جنگلهای مخروبه و بوتهزار بود.
نظر نخبگان هم مبنی بر ادغام است
علی سلاجقه رئیس سازمان محیط زیست معتقد است که باید این دو مجموعه با هم ادغام شود. وی مدتی پیش در خصوص طرح مباحثی درباره ادغام این سازمان با سازمان جنگلها اظهارداشت: در تمام نشستهایی که تاکنون برگزار شده، دیدگاه نخبگانی کشور این بود که مجموعه منابع طبیعی و محیط زیست یک مجموعه واحد است. ما اثبات کردیم که رشته محیط زیست در دوره کارشناسی صرفاً در دانشکدههای منابع طبیعی ارائه میشود. پس شخصی که فارغ التحصیل دانشکده منابع طبیعی است حتماً محیط زیست را میداند.
وی افزود: من در نامه خود به ادغام ۱۰۰ درصدی اشاره کردم که منظور این بود که مجموعه منابع طبیعی و محیط زیست کاملاً با هم ممزوج شوند و یک ساختار جدید به وجود آید.
سلاجقه تصریح کرد: اولویت اول ادغام این است که بخش انفال و منابع طبیعی برای همیشه از زیر مجموعه یک بخش تصدیگری به نام کشاورزی جدا شود. اولویت دوم این است که وزارت منابع طبیعی ایجاد شود و سازمان محیط زیست در جایگاه معاون رئیس جمهوری باشد. در این صورت دو دستگاه به توسعه پایدار کمک خواهند کرد و در دولت هم دو حق رأی خواهند داشت. اولویت بعدی تشکیل وزارت منابع طبیعی و محیط زیست و اولویت آخر نیز ادغام دو مجموعه در جایگاه معاونت رئیس جمهوری است. رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، خاطرنشان کرد: گفتمانی که پس از نامه بنده در کشور شکل گرفت، بسیار عالی بود و همه موافقان و مخالفان به این نتیجه رسیدند که حتماً مجموعه منابع طبیعی از زیرمجموعه وزارت جهاد کشاورزی خارج شود که دستاورد بزرگی برای کشور است.
مدتی این قضیه مسکوت مانده بود و به سرانجام نرسید. ولی اکنون طی هفتههای اخیر دوباره این موضوع مطرح شده است.