آوای نشاط: این سخنان نماینده دیپلماتیک چین در افغانستان گویای اصلی کم و بیش واحد در سیاست خارجی چین است. بیش از نیم‌قرن است که سیاست خارجی جمهوری خلق چین بر عدم مداخله، احترام به حاکمیت دیگران، عدم تجاوز و همزیستی مسالمت‌آمیز استوار است. این‌ها اصولی بود که جئو ئن لای، نخست‌وزیر وقت چین در «کنفرانس صلح باندونگ» (در اندونزی) در سال ۱۹۵۵ بیان کرد.
به نظر می‌رسد که این روز‌ها حکومت خودخوانده طالبان بیشترین منفعت را از چنین اصلی در سیاست خارجی چین می‌برد. شبه‌نظامیان طالبان از تابستان گذشته که با قشون‌کشی شهر به شهر آمده و خود را به ارگ ریاست‌جمهوری در پایتخت افغانستان رساندند تا به امروز با بحران مشروعیت دست و پنجه نرم کرده و همزمان تلاش می‌کنند رابطه نیم‌بند دیپلماتیک با همسایگان و دیگر بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای را توسعه و سپس رسمیت ببخشند.
این روز‌ها درحالی که دختران و زنان در رده‌های سنی متفاوت با فرامین طالبان از جامعه رانده شده و به کنج خانه‌ها تبعید می‌شوند، کشور‌های غربی به تلاش برای وادار کردن طالبان به عقب‌نشینی از این سیاست‌ها با ابزار فشار حداکثری سیاسی و اقتصادی ادامه می‌دهند و همسایگان هم با شعار دغدغه‌های امنیتی تلاش می‌کنند به قربانی خشم طالبان تبدیل نشوند. در این میان چین در نزدیک شدن به طالبان جسورانه‌تر از سایرین عمل می‌کند و به نظر می‌رسد که ابایی هم از بیان اینکه رعایت حقوق بشر در افغانستان توسط طالبان جایی در خط و مشی سیاست خارجی پکن نداشته، ندارد. در چنین فضایی انتشار خبر امضای قرارداد استخراج نفت میان چین و طالبان چندان تعجب‌آور نبود.
محتوای قرارداد چین با طالبان چیست؟
پنجشنبه هفته گذشته بود که مقام‌های حکومت طالبان اعلام کردند با یک شرکت چینی قراردادی برای استخراج نفت از حوزه نفتی «آمو دریا» امضا کردند. این قرارداد از سوی شهاب‌الدین دلاور، سرپرست وزارت معادن طالبان و نماینده شرکت چینی موسوم به «شرکت نفت و گاز آسیای مرکزی در سین کیانگ» (CPEIC) در حضور عبدالغنی برادر، معاون نخست‌وزیر طالبان و وانگ‌یو، سفیر چین در کابل امضا شد. جریان مراسم امضای این قرارداد به‌طور زنده از برخی رسانه‌های محلی و رسانه‌هایی که مدیریت آن به دست طالبان است، پخش شد.
سرپرست وزارت معادن طالبان در این مراسم گفت که براساس این قرارداد، در مساحت ۴۵۰۰ کیلومتر مربع حوزه نفتی «آمو دریا» در ولایت‌های شمالی سرپل، جوزجان و فاریاب، استخراج نفت از سوی چینی‌ها صورت خواهد گرفت. شهاب‌الدین دلاور در بخش‌هایی از سخنانش در مراسم امضای این قرارداد با اشاره به اینکه افغانستان معادن فراوانی دارد، گفت: با استخراج این معادن، افغانستان به «عربستان آینده» تبدیل خواهد شد و نه تنها نیاز‌های افغانستان در زمینه نفت برآورده می‌شود، بلکه ما می‌توانیم به کشور‌های دیگر نیز نفت صادر کنیم.
به گفته مقام‌های طالبان، پیش‌بینی شده که استخراج نفت از این حوزه به شکل پلکانی از ۲۰۰ تن به ۱۰۰۰ تن و سپس تا ۲۰ هزار تن در روز افزایش پیدا کند. همچنین براساس این قرارداد، شرکت سرمایه‌گذار چینی طی یک سال ۱۵۰ میلیون دلار و طی سه سال آینده ۵۴۰ میلیون دلار در این حوزه سرمایه‌گذاری خواهد کرد و در مجموع عمر این قرارداد ۲۵ سال درنظر گرفته شده است. سهم امارت اسلامی در این قرارداد ۲۰% است که تا ۷۵% قابلیت افزایش دارد. طالبان می‌گوید که این پروژه زمینه کار برای ۳۰۰۰ شهروند افغانستان را فراهم خواهد کرد.
ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی حکومت طالبان نیز در سخنانی در راستای تبلیغ این قرارداد که نخستین قرارداد بزرگ از زمان بازگشت طالبان به قدرت است، گفت: «یک ماده بسیار مهم در این قرارداد این است که اگر کمپانی مذکور چینی تا یک سال، تمام تعهدات نوشته‌شده در متن را اجرایی نکند، قرارداد به شکل خودکار فسخ می‌شود. تمام محصولات این حوزه نفتی در داخل افغانستان (فرآوری) خواهد شد و انتقال نفت خام به خارج مجاز نیست. با این کار افغانستان از نظر مواد نفتی «به زودی خودکفا خواهد شد.»
ذخایر نفت و گاز افغانستان چقدر است؟
براساس گزارش رسمی سال ۲۰۱۹ وزارت معادن افغانستان که به ارزیابی مشترک امریکا و افغانستان اشاره کرده، تخمین زده شده است که در میادین و چاه‌های نفت افغانستان حدود ۱،۶ میلیارد بشکه نفت خام،
۱۶ تریلیون فوت مکعب گاز طبیعی و ۵۰۰ میلیون بشکه مایعات گازی طبیعی وجود دارد. ولایت‌های سرپل و فاریاب دارای سه میدان نفتی به نام‌های «قشقری»، «بازار کمی» و «زمردسای» هستند که بنا به آخرین آمار رسمی مقدار ذخایر تثبیت‌شده این حوزه حدود ۸۷ میلیون بشکه تخمین زده شده است. حوزه‌های نفتی شمال افغانستان با نام‌های «آمودریا» و «افغان- تاجیک» شناخته می‌شود.
همچنین در غرب افغانستان حوزه نفتی تیرپل در ولایت هرات قرار گرفته است که در فاصله ۹۵ کیلومتری مرز ایران قرار دارد که بررسی کاملی از این حوزه صورت نگرفته است. در کنار آن حوزه‌های رسوبی و احتمالی نفت در منطقه «کتواز» ولایت پکتیکا و هلمند نیز تشخیص داده شده است که تحقیق و بررسی کاملی از آن صورت نگرفته است.
ذخایر طبیعی گاز در مناطق خواجه گوگردک، یتیم تاق، خواجه بولان و جرقدوق در جوزجان شناسایی شده است. سایر ذخایر طبیعی گاز نیز در سه ولایت بلخ، جوزجان و سرپل وجود دارد.
