آوای نشاط: لایحه بودجه 1402 در کنار قوت‌هایی همچون «حرکت به سمت برنامه محوری» و «رشد سهم مجموع اعتبارات حمایتی»، با ضعف‌هایی مواجه است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت؛ ضعف‌هایی همچون نادیده گرفتن بدهی سنگین 400 هزار میلیارد تومانی دولت به سازمان تامین اجتماعی که قرار بود هر سال بخشی از آن تسویه شود، اما فعلا خبری از تحقق این وعده نیست.
خطری جدی برای 60 میلیون نفر
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس با موضوع «بررسی نقاط قوت و ضعف لایحه بودجه ۱۴۰۲»، ابعاد مختلفی دارد که یک بخش آن برای 73 درصد مردم کشور بسیار مهم است؛ 73 درصدی که به طور مستقیم یا غیرمستقیم تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی هستند و بروز هرگونه مشکل در تامین منابع مالی این سازمان، جمعیتی نزدیک به 60 میلیون نفر را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
331 هزار میلیارد برای 4 صندوق
بخشی از این گزارش به بررسی اعتبارات پیشنهادی دولت برای صندوق های بازنشستگی اختصاص دارد که در آن تصریح شده: «میزان اعتبار چهار صندوق بازنشستگی نیازمند کمک دولت (کشوری، لشکری، فولاد و وزارت اطلاعات) مجموعا حدود 33۱ هزار میلیارد تومان است».یازدهم دی ماه بود که وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در برنامه زنده تلویزیونی این وعده را داد که «در بودجه ۱۴۰۲ پیش‌بینی‌های لازم از تهاتر نفت و از محل واگذاری سهام شرکت‌ها، برای پرداخت مطالبه صندوق‌ها صورت گرفته و برای همه صندوق‌ها ۲۰۰ هزار میلیارد تومان کمک دولت پیش‌بینی شده است». این گزارش سیدصولت مرتضوی با تفکیک میزان سهم صندوق ها همراه نبود و حالا بررسی مرکز پژوهش ها هم نشان می دهد لااقل سازمان تامین اجتماعی سهم شفاف و دقیقی از این عدد ندارد.
فقط 16 هزار میلیارد برای تامین اجتماعی؟
در این گزارش اعتبارات دو صندوق «سازمان تامین اجتماعی» و «صندوق کشاورزان، روستاییان و عشایر» هم به ترتیب 16 هزار میلیارد و 4 هزار میلیارد تومان ذکر شده است؛ عددی عجیب برای سازمانی با 60 میلیون نفر تحت پوشش اصلی و تبعی که مرکز پژوهش‌ها هم به آن واکنش نشان داده و گفته است: «پیش بینی ۱6 هزار میلیارد تومان برای سازمان تامین اجتماعی، بسیار کمتر از هزینه های واقعی آن است».
در جست‌وجوی مطالبات کارگران
اما آن‌چه در گزارش مرکز پژوهش‌ها، که باید آن را دقیق‌ترین گزارش بودجه‌ای دانست، حائز اهمیت ویژه است این که «در لایحه بودجه، اعتباری برای تسویه دیون دولت به سازمان تامین اجتماعی که بیش از ۴۰۰ هزار میلیارد تومان تخمین زده می‌شود، درنظر گرفته نشده است». این در حالی است که در بودجه سال جاری، 90 هزار میلیارد تومان به عنوان «بابت پرداخت بدهی دولت به سازمان تأمین اجتماعی و متناسب‌سازی بازنشستگان تأمین اجتماعی و بیمه قالی‌بافان» درنظر گرفته شده بود، اما در لایحه بودجه 1402 خبری از آن نیست و مرکز پژوهش های مجلس هم تاکید کرده است که: «عدم ایفای تعهدات سالانه دولت نسبت به سازمان تامین اجتماعی، به افزایش بدهی های بخش عمومی به بانک ها و استقراض غیرمستقیم دولت از بانک مرکزی منجر می شود».
و اما سایر مشکلات
البته این اتفاق، فقط افزایش بدهی های دولت را به همراه نخواهد داشت و اگر اتفاقات چند سال اخیر را مرور کنیم، حتما می توان پیش‌بینی های تلخ دیگری برای آن هم داشت:
- پرداخت حقوق همسان سازی شده حدود 6 میلیون مستمری بگیر تامین اجتماعی، کار دشواری است که اگر با تسویه سالانه بخشی از مطالبات سازمان همراه نشود، نگران‌کننده می شود.
- این روند، به سنگین شدن بدهی های تامین اجتماعی به مراکز درمانی منجر خواهد شد و ممکن است باز هم همانند پاییز امسال، ارائه خدمات بیمه ای به بیماران تحت پوشش این سازمان متوقف شود و بسیاری از خانواده ها سرگردان شوند.
- تامین نشدن اعتبارات این سازمان و پرداخت نشدن سهم دولت از برخی بیمه های حمایتی، مانند بیمه رانندگان و قالی‌بافان، حتی می تواند تا قطع شدن این بیمه ها پیش برود.
حداقل به 220 هزار میلیارد نیاز است
«حسن صادقی» رئیس اتحادیه پیش‌کسوتان جامعه کارگری کشور در گفت و گو با خراسان در این باره می گوید: طبق بودجه سال 1402 سازمان تامین اجتماعی و بر اساس ماده 28 قانون تامین اجتماعی، سهم دولت فقط در حوزه پرداخت حق بیمه گروه های خاص، 220 هزار میلیارد تومان تخمین زده شده که باید به هر شکل ممکن تامین شود. به گفته صادقی، این مبلغ فارغ از بدهی های معوق دولت به سازمان است که طبق اعلام او، نه 400 هزار میلیارد تومان، بلکه حدود 520 هزار میلیارد تومان برآورد می شود و دولت باید برای تسویه آن برنامه داشته باشد.
مجلس چاره کند
او تصریح می کند: «قطعا با این وضعیت، سازمان تامین اجتماعی، هم با کسری بودجه فراوان مواجه خواهد شد و هم توانایی پرداخت مطالبات و معوقات جامعه کارگری را نخواهد داشت، اگر دولت سهم خود در بیمه ها را ندهد و بدهی هایش را هم تسویه نکند، سازمان تامین اجتماعی باید به سمت استقراض و فروش املاک برود که این کار شدنی نیست و حتما باید مجلس در تصویب بودجه برای جلوگیری از تبعات این موضوع چاره‌اندیشی کند».
وعده رفع مشکل در کمیسیون تلفیق
برای پیگیری موضوع از بهارستان، با «خلیل بهروزی‌فر» عضو کمیسیون تلفیق بودجه نیز گفت‌وگو کردیم و او وعده داد این نگرانی درباره دیون تامین اجتماعی در مجلس رفع خواهد شد. وی تصریح کرد: زمانی که به بررسی جزئیات بودجه برسیم، حتما به موضوع سازمان تامین اجتماعی و مطالباتش از دولت توجه خواهد شد و نگرانی ایجادشده را رفع می‌کنیم.
